La Jeso de Knabinoj

La teatr'o prezent'as tra'ir'ebl'a'n salon'o'n kiu hav'as pord'o'j'n de gast'o'ĉambr'o'j, ĉiu'j numer'it'a'j. Unu pli grand'a ĉe la fund'o, kun ŝtup'ar'o kiu konduk'as al la ter'etaĝ'o de la dom'o. Ĉe unu flank'o, fenestr'o je brust'alt'ec'o. Centr'e, tabl'o, kun benk'o'j, seĝ'o'j, k. t. p.

La Ag'ad'o komenc'as je la sep'a hor'o vesper'e, kaj fin'as je la kvin'a maten'e.

Unu'a Akt'o

Scen'o I

D. Dieg'o. Simono.

D. Di'e.—Ĉu ili ne ven'is ankoraŭ?

Sim.—Ne, sinjor'o.

D. Di'e.—Ver'e ili ne vol'as rapid'i.

Sim.—Kred'ebl'e ĉar ŝi'a onkl'in'o am'as ŝi'n mult'e kaj ne vid'is ŝi'n de la temp'o, kiam oni for'port'is ŝi'n al Guadalajara...

D. Di'e.—Jes. Mi ne dir'as, ke oni ne dev'as vid'i ŝi'n sed du'on'hor'a vizit'o kun tri-kvar larm'et'o'j sufiĉ'as.

Sim.—Ankaŭ est'is strang'a vi'a decid'o ne el'ir'i el tiu ĉi hotel'o dum du tut'a'j tag'o'j. Lac'ig'as leg'ad'o, lac'ig'as dorm'ad'o .... Kaj precip'e lac'ig'as la mal'gaj'ec'o de la ĉambr'o, la seĝ'o'j mal'komfort'a'j, la pentr'aĵ'o'j de la mal'ŝpar'em'a fil'o, la bru'o de sonor'il'o'j kaj al'vok'o'j, kaj la mal'ĝentil'a inter'parol'ad'o de konduk'ist'o'j kaj labor'ist'o'j, kiu'j mal'permes'as eĉ moment'o'n da kviet'ec'o.

D. Di'e.—Tamen, konven'is tiel ag'i. Tie ĉi ĉiu'j kon'as mi'n kaj mi ne vol'as, ke iu mi'n vid'u.

Sim.—Mi ne kompren'as la tial'o'n de tiom da izol'ec'o. Ĉu, do, ni'a vizit'o tie'n ĉi signif'as pli ol tio, ke vi ven'is akompan'i donja Iren'e ĝis Guadalajara por ke ŝi el'ig'u la knab'in'o'n el la monaĥ'in'ej'o, kaj tuj re'ir'i kun ili Madridon?

D. Di'e.—Naiv'ul'o! Jes, ĝi signif'as pli ol vi vid'is.

Sim.—Dir'u, do.

D. Di'e.—Bon'e... sed mi re'e pet'eg'as vi'n, ke vi neni'o'n dir'u pri tio al iu ajn.

Sim.—Konsent'it'e sinjor'o. Mi neniam ŝat'is skandal'et'o'j'n.

D. Di'e.—Mi tio'n bon'e sci'as; tial mi vol'as konfid'i al vi. Est'as ver'e, mi konfes'as, ke mi neniam vid'is tiu'n donja Francinjo, sed per mi'a amik'ec'o kun ŝi'a patr'in'o mi oft'e hav'is inform'o'j'n pri ŝi; mi leg'is mult'a'j'n leter'o'j'n ŝi'a'j'n; mi vid'is ali'a'j'n skrib'it'a'j'n de ŝi'a onkl'in'o, la monaĥ'in'o, apud kiu ŝi loĝ'is en Guadalajara; resum'e, mi hav'is ĉiu'j'n inform'o'j'n ŝat'ebl'a'j'n pri ŝi'a'j em'o'j kaj kondut'o. Fin'e, mi eĉ sukces'is vid'i ŝi'n: mi pen'ad'is el'kon'ad'i ŝi'n dum la last'a'j tag'o'j, kaj mi konfes'as, ke al mi ŝajn'as ne'sufiĉ'a'j ĉiu'j laŭd'o'j, kiu'j'n oni far'is pri la knab'in'o.

Sim.—Jes, ver'e, ŝi est'as bel'a kaj...

D. Di'e.—Ŝi est'as tre bel'a, tre graci'a, tre humil'a... kaj precip'e tia naiv'ec'o, tia simpl'anim'ec'o! Kred'u mi'n, tio nun'tag'e est'as mal'oft'eg'a... Kaj pri talent'o... jes, Simono, mult'e da talent'o. Tial, mi resum'e dir'as al vi, ke tio, kio'n mi decid'is est'as...

Sim.—Vi ne bezon'as dir'i ĝi'n al mi.

D. Di'e.—Ĉu ne? Kial do?

Sim.—Ĉar mi jam diven'is ĝi'n. Kaj ĝi ŝajn'as al mi bon'eg'a ide'o.

D. Di'e.—Kio'n vi dir'as?

Sim.—Bon'eg'a.

D. Di'e.—Tiel, vi tuj kompren'is, ke...

Sim.—Kial ne? Mi cert'ig'as vi'n, ke mi trov'as tre bon'a la fianĉ'o'n; bon'a, bon'a.

D. Di'e.—Jes. Mi pri'pens'is ĝi'n mult'e kaj mi konsider'as ĝi'n tre saĝ'a afer'o.

Sim.—Cert'eg'e.

D. Di'e.—Sed mi vol'as, ke absolut'e neni'u ĝi'n sci'u ĝis kiam la afer'o est'os fin'it'a.

Sim.—Kaj tia'manier'e vi ag'as bon'e.

D. Di'e.—Ĉar ĉiu'j ne vid'as afer'o'j'n laŭ sam'a manier'o, kaj ne mank'os kritik'ant'o'j, kiu'j dir'os, ke ĝi est'as mal'saĝ'ec'o, ke mi'n...

Sim.—Mal'saĝ'ec'o! Brav'a mal'saĝ'ec'o! Kun fil'in'et'o kiel ŝi, ĉu ver'e?

D. Di'e.—Sed pri'pens'u. Ŝi est'as mal'riĉ'a. Tio est'as ver'a. Sed mi ne serĉ'is mon'o'n, ĉar mon'o'n mi jam hav'as; kio'n mi serĉ'is, tio est'is modest'ec'o, ĝentil'ec'o, virt'o.

Sim.—Tio precip'e. Kaj fin'e, vi'a hav'o, al kiu do, ĝi dev'as aparten'i?

D. Di'e.—Vi est'as prav'a. Kaj, ĉu vi sci'as kiom valor'as vir'in'o prudent'a, labor'em'a, kiu sci'as mastr'um'i hejm'o'n, vigl'ad'i pri ĉio? Ĉiam batal'ant'a kun serv'ist'in'o'j, ĉar se unu est'as mal'diligent'a, ali'a pli ankoraŭ, aŭ frand'em'a'j, aŭ sci'em'a'j, aŭ babil'em'a'j, plen'a'j je histerismo, mal'jun'a'j aŭ mal'bel'a'j kiel diabl'in'o'j... Ne, sinjor'o, viv'ad'o'n nov'a'n ni hav'u! Mi hav'os iu'n, kiu help'os mi'n am'e kaj fidel'e, kaj ni kun'viv'ad'os kiel ge'sankt'ul'o'j... Kaj las'u, ke oni parol'u kaj babil'u, kaj...

Sim.—Sed, sinjor'o, est'ant'e ambaŭ kontent'a'j, kio'n pov'os iu dir'i?

D. Di'e.—Ne, mi ja sci'as kio'n oni dir'os, sed... Oni dir'os, ke la fianĉ'o ne est'as bon'a, ke la aĝ'o'j est'as mal'sam'a'j, ke...

Sim.—Las'u, do. Al mi ŝajn'as ke la diferenc'o est'as mal'grand'a. Sep aŭ ok jar'o'j plej'e.

D. Di'e.—Kio'n vi dir'as? Ŝi plen'um'is nur dek'ses jar'o'j'n antaŭ mal'mult'a'j monat'o'j.

Sim.—Bon'e, sed kio'n tio signif'as?

D. Di'e.—Kaj pri mi, kvankam fortik'a, dank’ al Di'o, est'as ne'ebl'e for'pren'i mi'a'j'n kvin'dek-naŭ jar'o'j'n!

Sim.—Sed mi ne parol'as pri tio.

D. Di'e.—Nu, pri kio vi parol'as?

Sim.—Mi dir'is... Sed, kia'manier'e...? Aŭ vi mal'bon'e klar'ig'as la afer'o'n aŭ mi kompren'as ĝi'n mal'e. Resum'e, tiu ĉi donja Francinjo, kun kiu ŝi edz'in'iĝ'os?

D. Di'e.—Kia demand'o! kun mi.

Sim.—Kun vi?

D. Di'e.—Kun mi.

Sim.—Bon'eg'a solv'o!

D. Di'e.—Kio'n vi dir'as? Dir'u, do. Kio'n?

Sim.—Kaj mi kred'is, ke mi est'as diven'int'a.

D. Di'e.—Sed vi, kio'n vi diven'is? Por kiu, kred'is vi ke mi difin'is ŝi'n?

Sim.—Por do'n Carlos, vi'a nev'o, talent'a jun'ul'o, instru'it'a, bon'eg'a milit'ist'o, am'at'a de ĉiu'j pro li'a tut'a histori'o. Por li, mi kred'is, ke vi gard'as la pri'parol'at'a'n fraŭl'in'et'o'n.

D. Di'e.—Sed ne, sinjor'o, ne, ne, ne!

Sim.—Bon'e, ja, bon'e.

D. Di'e.—Kia ide'o! Kun tiu mi edz'in'ig'i ŝi'n! Ne, sinjor'o. Ke li stud'u si'a'j'n matematik'o'j'n.

Sim.—Li ja stud'as ili'n; aŭ, pli korekt'e, li nun instru'as ili'n.

D. Di'e.—Ke li far'iĝ'u hom'o kuraĝ'a, kaj...

Sim.—Kuraĝ'a! Ĉu vi pet'as ankoraŭ pli da kuraĝ'o al oficir'o, kiu en la last'a milit'ir'o, kun mal'mult'a'j ali'a'j, kiu'j vol'is akompan'i li'n, pren'is du bateri'o'j'n, en'najl'ig'is la paf'il'eg'o'j'n, pren'is kelk'a'j'n kapt'it'o'j'n kaj re'ven'is al la kamp'ar'o, plen'a je vund'o'j kaj kovr'it'a per sang'o? Tiam vi est'is kontent'eg'a pro la kuraĝ'o de vi'a nev'o; kaj mi vid'is vi'n plor'ant'a'n pro ĝoj'o pli ol unu foj'o'n, kiam la reĝ'o rekompenc'is li'n per la rang'o de leŭtenant'o-kolonel'o kaj la orden'o de Alcántara.

D. Di'e.—Efektiv'e; ĉio tio est'as ver'e; sed ĝi ne rilat'as la nun'a'n afer'o'n. Est'as mi, kiu edz'iĝ'as.

Sim.—Se vi est'as cert'a, ke ŝi am'as vi'n, se ne tim'ig'as ŝi'n la diferenc'o de aĝ'o, se ŝi'a elekt'o est'as liber'a...

D. Di'e.—Kial, do, ne est'us ĝi liber'a? Kio'n gajn'us ili tromp'ant'e mi'n? Vi bon'e sci'as, ke la monaĥ'in'o de Guadalajara est'as tre prudent'a vir'in'o; la ali'a de Alcalá, kvankam mi ne kon'as ŝi'n, mi sci'as, ke ŝi est'as bon'eg'a, virt'a sinjor'in'o; kaj konsider'u ĉu donja Iren'e ne dev'as dezir'i la feliĉ'ec'o'n de si'a fil'in'o. Nu, ili ĉiu'j cert'ig'as mi'n pri tio... La serv'ist'in'o, kiu serv'is ŝi'n en Madrido, kaj dum pli ol kvar jar'o'j en la monaĥ'in'ej'o, laŭd'eg'as ŝi'n tut'kor'e, kaj krom tio, ŝi inform'is mi'n, ke ŝi neniam ek'vid'is ĉe la knab'in'o la mal'plej grand'a'n inklin'o'n al iu el la mal'mult'a'j vir'o'j, kiu'j'n ŝi pov'is renkont'i en tiu en'ferm'ej'o. Brod'i, kudr'i, leg'i religi'a'j'n libr'o'j'n, ĉe'est'i mes'o'n, kaj kur'ad'i en la ĝarden'o post papili'o'j, aŭ verŝ'i akv'o'n en la formik-tru'o'j'n, tia'j est'is ŝi'a'j okup'ad'o'j kaj amuz'o'j. Kio'n vi dir'as?

Sim.—Mi? Mi neni'o'n dir'as, sinjor'o.

D. Di'e.—Kaj ne pens'u vi, ke malgraŭ tiom da cert'ig'o'j, mi ne profit'as la okaz'o'j'n, kiu'j si'n prezent'as por al'tir'i al mi ŝi'a'n amik'ec'o'n kaj ŝi'a'n konfid'o'n, kaj klopod'i, ke ŝi klar'ig'u si'a'n pens'o'n laŭ absolut'a mem'vol'o... kvankam por tio rest'as mult'e da temp'o... Sed tiu donja Iren'e ĉiam ŝi'n inter'romp'as; ŝi sol'a vol'as ĉio'n parol'i... Kaj ŝi est'as tre bon'a vir'in'o, bon'eg'a...

Sim.—Fin'e, sinjor'o, mi esper'as, ke tio sukces'os kiel vi dezir'as.

D. Di'e.—Jes, mi esper'as, Di'o help'ant'e, ke la afer'o ne mal'sukces'os. Kvankam vi mal'mult'e ŝat'as la fianĉ'o'n... Kaj kiel mal'ĝust'a'temp'e vi rekomend'is al mi la dir'it'a'n nev'o'n? Ĉu vi ne sci'as kiel li koler'ig'is mi'n?

Sim.—Kio'n li far'is?

D. Di'e.—Petol'aĵ'o'n li'a'n... Kaj ĝis antaŭ kelk'a'j tag'o'j mi neni'o'n sci'is. La pas'int'a'n jar'o'n, vi ja sci'as li est'is du monat'o'j'n en Madrido... Kaj sufiĉ'e da mon'o dev'ig'is mi'n el'spez'i tiu vizit'o... Tamen li est'as mi'a nev'o kaj mi ne pent'as... sed mi daŭr'ig'u. Al'ven'is la tag'o, kiam li dev'is ir'i Zaragozon real'iĝ'i al si'a regiment'o. Vi ja memor'as, ke post mal'mult'a'j tag'o'j de li'a for'ir'o mi ricev'is aviz'o'n, ke li al'ven'is.

Sim.—Jes, sinjor'o.

D. Di'e.—Kaj ke li daŭr'is skrib'i al mi, kvankam ne tro oft'e, ĉiam sub dat'o en Zaragozo.

Sim.—Est'as ver'e.

D. Di'e.—Bon'e, do, la fripon'o ne est'is tie, kiam li skrib'is al mi tiu'j'n leter'o'j'n.

Sim.—Kio'n vi dir'as?

D. Di'e.—Jes, sinjor'o. La tri'a'n de Juli'o li for'ir'is de mi'a dom'o kaj en la fin'o de Septembr'o ankoraŭ ne est'is li al'ven'int'a en si'a'n garnizon'o'n. Ĉu tio ne ŝajn'as al vi ke tiel vetur'i poŝt'e est'as rimark'ind'a diligent'ec'o?

Sim.—Ebl'e li mal'san'iĝ'is vetur'ant'e, kaj por ne don'i al vi mal'ĝoj'o'n...

D. Di'e.—Neniel. Am'ind'um'aĵ'o'j de li'a oficir'a Moŝt'o, kaj kapric'o'j kiu'j turment'et'is li'n. Tie, en ia urb'o, kred'ebl'e... kiu sci'as? Se li renkont'is par'o'n da nigr'a'j okul'o'j, li tuj perd'iĝ'is. Ne permes'u Di'o ke tromp'u li'n unu el tiu'j fripon'in'o'j kiu'j vend'as honor'o'n por edz'in'iĝ'o.

Sim.—Ho! ne tim'u. Kaj se li renkont'os i'a'n vend'ist'in'o'n de am'o, ŝi est'os tre lert'a, se ŝi tromp'as li'n.

D. Di'e.—Ŝajn'as al mi, ke ili tie est'as... Jes, ven'ig'u la vetur'ist'o'n, por ke ni konsent'u la hor'o'n, kiu'n ni dev'os for'ir'i morgaŭ.

Sim.—Est'as bon'e.

D. Di'e.—Mi jam dir'is al vi, ke mi ne vol'as, ke tio ĉi est'u mal'kovr'it'a, nek... Ĉu vi kompren'as?

Sim.—Ne tim'u, sinjor'o. Mi neni'o'n dir'os.

(Simono for'ir'as tra la post'a pord'o. En'ir'as tra la sam'a tri vir'in'o'j kun kap'ŝal'et'o'j kaj promen'e vest'it'a'j. Rit'a met'as lig'it'a'n tuk'o'n sur la tabl'o'n, kolekt'as la ŝal'o'j'n kaj fald'as ili'n.)

Scen'o II

D.^a Iren'e, D.^a Francisca, Rit'a, D. Dieg'o.

D.^a Fran.—Fin'e, jen ni est'as.

D.^a Ir'e.—Ha, kia ŝtup'ar'o!

D. Di'e.—Bon'ven'o'n, sinjor'in'o'j.

D.^a Ir'e.—Kiel! Vi, ver'ŝajn'e, ne el'ir'is? (Sid'iĝ'as D.^a Iren'e kaj D. Dieg'o.)

D. Di'e.—Ne, sinjor'in'o. Post'e, pli mal'fru'e, mi el'ir'os iom'et'e promen'i. Mi leg'is iom. Mi pen'ad'is dorm'i, sed en tiu ĉi gast'ej'o est'as ne'ebl'e dorm'i.

D.^a Fran.—Ver'e est'as... Kaj kia'j kul'o'j! Mal'ben'o'n al ili! La pas'int'a'n nokt'o'n mi ne pov'is dorm'i pro ili. Sed, rigard'u, sinjor'o, rigard'u! (Ŝi mal'fald'as la tuk'o'n kaj montr'as la afer'o'j'n nom'ot'a'j'n.) Kiom da bel'aĵ'o'j mi hav'as! Rozari'o'j el perlamot'o, kruc'o'j el cipres'o, la regul'ar'o de Sankt'a Benedikto, sankt'akv'uj'et'o el kristal'o; rigard'u, do, kiel bel'et'a!

D.^a Ir'e.—Bagatel'o'j kiu'j'n al ŝi donac'is la monaĥ'in'o'j. Ili frenez'iĝ'is pro am'o al ŝi.

D.^a Fran.—Tial ke ili ĉiu'j mi'n am'as! Kaj mi'a onkl'in'o, mi'a bon'eg'a onkl'in'o, plor'is tiel!... Sed ŝi est'as ja tre mal'jun'et'a.

D.^a Ir'e.—Ŝi bedaŭr'is mult'e, sinjor'o, ke ŝi ne kon'as vi'n.

D.^a Fran.—Jes, ver'eg'e. Ŝi dir'is, kial ne ven'is tiu sinjor'o?

D.^a Ir'e.—Li'a'j Moŝt'o'j la eklezi'ul'o kaj la paroĥ'estr'o de «La Verd'a'j» ven'is kun ni ĝis la pord'eg'o.

D.^a Fran.—Pren'u, (ŝi re'fald'as la tuk'o'n kaj don'as al Rit'a, kiu for'ir'as kun ĝi kaj kun la ŝal'o'j en la ĉambr'o'n de D.^a Iren'e) met'u ĉio'n tie'n, en la ŝrank'o. Sed, ho, Di'o! Romp'iĝ'is mi'a Sankt'a Gertrud'o el miel'kuk'o!

Rit'a.—Tio est'as neni'o. Mi manĝ'os ŝi'n.

Scen'o III

D.^a Iren'e, D.^a Francisca, D. Dieg'o.

D.^a Fran.—Ĉu mi en'ir'os, patr'in'et'o, aŭ ĉu mi rest'os tie ĉi?

D.^a Ir'e.—Tuj, fil'in'o; ĉar mi vol'as ripoz'i iom.

D. Di'e.—Hodiaŭ la varm'o ĝen'is mult'e.

D.^a Ir'e.—Kaj kiel mal'varm'et'a ili hav'as tiu'n salon'o'n! ĝi ŝajn'as Paradiz'o. (Sid'iĝ'as D.^a Francisca apud D.^a Iren'e.) Mi'a frat'in'o daŭr'as ĉiam iom mal'san'a. Ŝi mult'e sufer'is la last'a'n vintr'o'n. Sed, ho! ŝi sci'is, kio'n far'i por si'a nev'in'o. La bon'a sinjor'in'o est'as tre kontent'a pro ni'a elekt'o.

D. Di'e.—Mi ĝoj'as, ke ĝi est'as tiel kontent'ig'a por tiu'j person'o'j al kiu'j vi dev'as grand'a'j'n bon'aĵ'o'j'n.

D.^a Ir'e.—Jes, Trinidad est'as tre kontent'a, kaj pri Circuncision, vi jam vid'is. La dis'iĝ'o tre dolor'ig'is ŝi'n. Sed ŝi kompren'as ke ĉar est'as feliĉ'o, ŝi dev'as ĉio'n konsent'i. Vi ja memor'as kiel afabl'a ŝi est'is, kaj...

D. Di'e.—Est'as ver'e. Nur mank'as, ke la fianĉ'in'o hav'u la sam'a'n kontent'o'n kiel tiu, kiu'n el'montr'as la person'o'j kiu'j ŝi'n am'as.

D.^a Ir'e.—Ŝi est'as obe'em'a fil'in'o, kaj ŝi neniam rifuz'os kio'n decid'is si'a patr'in'o.

D. Di'e.—Ĉio tio est'as cert'a, sed...

D.^a Ir'e.—Ŝi est'as el bon'a famili'o, kaj pens'as bon'e, kaj kondut'os laŭ honor'a manier'o.

D. Di'e.—Jes, mi kompren'as; sed, ĉu ŝi ne pov'as, sen ofend'o por si'a rang'o kaj si'a honor'o...?

D.^a Fran.—Ĉu mi for'ir'as, patr'in'o? (Ŝi lev'iĝ'as kaj re'e sid'iĝ'as.)

D.^a Ir'e.—Ŝi ne pov'as; ne, sinjor'o. Knab'in'o bon'e eduk'it'a, fil'in'o de bon'a'j ge'patr'o'j, ne pov'as ne ag'i ĉiam laŭ konven'ec'o kaj dev'o. La knab'in'o, tiel kiel vi vid'as ŝi'n tie, est'as viv'a portret'o de si'a av'in'o, kiu'n Di'o pardon'u, la sinjor'in'o donja Jeronimo de Per'alt'a. La pentr'aĵ'o est'as en mi'a dom'o, kie vi sen'dub'e vid'is ĝi'n. Kaj oni far'is ĝi'n, kiel rakont'is al mi li'a Moŝt'o, por ĝi'n send'i al ŝi'a onkl'o, la respekt'eg'it'a monaĥ'o, Serapio de Sankt'a Johano Krisostomo, elekt'it'a episkop'o de Mechoacan.

D. Di'e.—Ha!

D.^a Ir'e.—Kaj mort'is sur la mar'o la bon'a religi'ul'o, kio est'is grand'eg'a perd'o por la tut'a famili'o. Sam'e ĝi est'as hodiaŭ, kaj ankoraŭ ni plor'as pro li'a mort'o, precip'e mi'a kuz'o. D. Kukufato, tut'viv'a guberni'estr'o de Zamoro, kiu ne pov'as aŭd'i pri li'a Moŝt'o sen ek'plor'eg'o.

D.^a Fran.—Ho, Di'o, kia'j muŝ'o'j tiel...!

D.^a Ir'e.—Kaj li mort'is kiel mort'as sankt'ul'o.

D. Di'e.—Tio est'as bon'a.

D.^a Ir'e.—Jes, sinjor'o, sed ĉar la famili'o tia'manier'e mal'prosper'is... Kio'n vi vol'as, sinjor'o? Kie ne ekzist'as rimed'o'j... Kvankam por li'n honor'i, oni skrib'as li'a'n biografi'o'n, kaj kiu sci'as ĉu i'a'n tag'o'n, per favor'o de Di'o, ĝi pres'iĝ'os.

D. Di'e.—Jes, kred'ebl'e, ĉio pres'iĝ'as.

D.^a Ir'e.—Cert'e est'as ke la aŭtor'o, kiu est'as nev'o de mi'a bo'frat'o la Kanon'o de Castrojeriz, ne halt'ig'as la labor'o'n, kaj en la nun'a hor'o li est'as ja verk'int'a naŭ volum'o'j'n de foli'a format'o, kiu'j en'hav'as la naŭ unu'a'j'n jar'o'j'n de l’ viv'o de l’ sankt'a episkop'o.

D. Di'e.—Tial, por ĉiu jar'o unu volum'o?

D.^a Ir'e.—Jes, sinjor'o, tiu'n plan'o'n li propon'is al si.

D. Di'e.—Kaj je kia aĝ'o mort'is li'a respekt'eg'ind'a moŝt'o?

D.^a Ir'e.—Je ok'dek-du jar'o'j, tri monat'o'j kaj dek-kvar tag'o'j.

D.^a Fran.—Ĉu mi ir'os, patr'in'o?

D.^a Ir'e.—Ir'u, do. Kiel mal'pacienc'a vi est'as!

D.^a Fran.—Ĉu vi vol'as, sinjor'o D. Dieg'o, (ŝi lev'iĝ'as kaj salut'ant'e ĝentil'e la sinjor'o'n, kis'as si'a'n patr'in'o'n kaj for'ir'as en la ĉambr'o'n de tiu ĉi.) ke mi salut'u vi'n laŭ la Franc'a manier'o.

D. Di'e.—Ho, jes, ĉarm'ul'in'o. Ni vid'u.

D.^a Fran.—Ek'vid'u, do. Tiel.

D. Di'e.—Ĉarm'eg'a knab'in'o! Viv'u, Francinjo, viv'u!

D.^a Fran.—Por vi, salut'o'n; por mi'a patr'in'et'o, kis'o'n.

Scen'o Iv

D.^a Iren'e, D. Dieg'o.

D.^a Ir'e.—Ŝi est'as tre amik'em'a kaj tre ĝoj'ig'a.

D. Di'e.—Ŝi posed'as natur'a'n ĉarm'o'n, kiu frenez'ig'as.

D.^a Ir'e.—Kio'n vi vol'as? Eduk'it'a sen artifik'o'j aŭ kapric'o'j mond'a'j, kontent'a pro tio, ke ŝi vid'as si'n nov'e apud si'a patr'in'o, kaj, apart'e, ĉar est'as tiel proksim'a ŝi'a edz'in'a stat'o, ne est'as mir'ind'e ke ĉio, kio'n ŝi far'as, est'as sprit'plen'a, precip'e je la okul'o'j vi'a'j, kiu tiel vol'as ŝi'n favor'i.

D. Di'e.—Mi nur vol'as, ke ŝi si'n klar'ig'u sincer'e pri ni'a propon'at'a unu'iĝ'o, kaj...

D.^a Ir'e.—Vi aŭd'us la sam'o'n, kiu'n mi dir'is al vi.

D. Di'e.—Jes, mi ne dub'as; sed sci'u, ke mi merit'as je ŝi i'a'n inklin'o'n, tio'n aŭd'i el ŝi'a graci'plen'a buŝ'o, est'us por mi plezur'o ne'esprim'ebl'a.

D.^a Ir'e.—Ne hav'u pri tio eĉ la plej mal'grand'a'n dub'et'o'n, sed memor'u ke al neni'a knab'in'o dec'as dir'i propr'a'mov'e kio'n ŝi sent'as. Est'us mal'konven'e, sinjor'o D. Dieg'o, ke fraŭl'in'o hont'em'a kaj eduk'it'a laŭ tim'o al Di'o, kuraĝ'u dir'i al vir'o ia: Mi am'as vi'n!

D. Di'e.—Bon'e, se li est'us vir'o, kiu'n ŝi okaz'e renkont'us sur la strat'o, kaj ŝi ne'atend'it'e est'us favor'int'a li'n per tia kompliment'o, est'as cert'e, ke la fraŭl'in'o ag'us tre mal'bon'e, sed al vir'o kun kiu ŝi dev'as edz'in'iĝ'i post mal'mult'a'j tag'o'j, ŝajn'as al mi, ke ŝi pov'as i'o'n dir'i kio... Krom tio, est'as divers'a'j manier'o'j klar'ig'i...

D.^a Ir'e.—Intim'e, ĉe ni mem, ŝi est'as mal'pli kaŝ'em'a. Ĉiu'moment'e ni parol'as pri vi, kaj en ĉio ŝi el'montr'as la grand'a'n kor'inklin'o'n kiu'n ŝi hav'as por vi, kun kia saĝ'ec'o ŝi parol'is hieraŭ nokt'e post vi'a kuŝ'iĝ'o! Mi ne sci'as kio'n mi est'us don'int'a por ke vi pov'u ŝi'n aŭd'i.

D. Di'e.—Kaj, kiu'n? Ĉu ŝi parol'is pri mi?

D.^a Ir'e.—Kaj tiel saĝ'e; ke est'as tre prefer'ind'e por knab'in'o de ŝi'a aĝ'o hav'i edz'o'n ne'jun'a'n, matur'a'n, respekt'at'a'n...

D. Di'e.—Kiel? Ŝi dir'is tio'n?

D.^a Ir'e.—Ne, mi tio'n dir'is al ŝi; kaj ŝi aŭskult'is mi'n kiel ŝi est'us kvar'dek-jar'a vir'in'o, tut'e sam'e. Kiom da afer'o'j mi dir'is al ŝi! Kaj ŝi, kiu est'as sufiĉ'e lert'a, kvankam mi mem ne dev'as tio'n dir'i, ... Kaj, ĉu ne est'as domaĝ'e, sinjor'o, vid'i kiel nun'e oni edz'iĝ'as? Oni edz'in'ig'as knab'in'et'o'n dek'kvin'jar'a'n kun ne'sci'ul'o dek'ok-jar'a, aŭ dek'sep-jar'ul'in'o kun du'dek'du'jar'a vir'et'o; ŝi, knab'in'o, sen spert'o kaj sen prudent'o, kaj li ankaŭ infan'o, sen atom'o da talent'o nek kon'ad'o de l’ mond'o. Nu, sinjor'o, tio kio'n mi dir'as est'as, kiu dev'as mastr'um'i la hejm'o'n? kiu ordon'i la serv'ist'ar'o'n? kiu instru'ad'i kaj korekt'i la ge'fil'o'j'n? Ĉar okaz'as ankaŭ, ke tiu'j ge'jun'ul'o'j mal'saĝ'a'j ĝeneral'e kovr'as si'n tuj per infan'o'j laŭ terur'a rapid'ec'o.

D. Di'e.—Tre cert'e est'as domaĝ'e vid'i ĉirkaŭ'at'a'j'n de infan'o'j mult'a'j'n ge'patr'o'j'n, kiu'j ne hav'as la talent'o'n, la spert'o'n, aŭ la virt'o'n kiu'j est'as neces'a'j por aranĝ'ad'i ili'a'n eduk'ad'o'n.

D.^a Ir'e.—Kio'n mi pov'as cert'ig'i al vi, sinjor'o, tio est'as, ke mi apenaŭ est'is dek'naŭ-jar'a kiam mi edz'in'iĝ'is unu'a'n foj'o'n kun mi'a mort'int'a do'n Epifani'o—li est'u en la ĉiel'o!—Kaj li est'is hom'o tia, (kun pardon'o vi'a), ke est'as ne'ebl'e trov'i ali'a'n pli ĝentil'a'n aŭ pli sinjor'a'n... kaj sam'temp'e tiel gaj'humor'a kaj bon'vol'a! Nu, pardon'u, li hav'is kvin'dek'ses jar'o'j'n, tre bon'e kalkul'it'a'j'n, kiam li edz'iĝ'is kun mi.

D. Di'e.—Bon'a aĝ'o... Li ne est'is infan'o, sed...

D.^a Ir'e.—Ĝust'e mi tio'n vol'is dir'i. Do, ne konven'is por mi en tiu temp'o ia jun'ul'o mal'saĝ'a, mal'pri'pens'em'a... Ne, sinjor'o... Kaj neni'u dir'u, ke li est'is mal'san'a aŭ sen'fort'a—tio neniel! Li est'is dank’ al Di'o, san'a kiel pom'o; en la tut'a daŭr'o de li'a viv'o li nur sufer'is atak'o'j'n de spec'o da epilepsi'o, kiu kelk'foj'e minac'is li'n. Sed post'e, kiam ni edz'iĝ'is tio komenc'is li'n atak'i tiel oft'e kaj tiel fort'e, ke post sep monat'o'j mi vid'is mi'n vidv'in'o kaj graved'a kun infan'o, kiu nask'iĝ'is post'e, sed fin'e tiu ĉi ankaŭ mort'is pro skarlatin'o.

D. Di'e.—Atent'u! Kia'n post'e'ul'o'n las'is tiu bon'a do'n Epifani'o!

D.^a Ir'e.—Jes, sinjor'o. Kiel ne?

D. Di'e.—Mi dir'as tio'n ĉar post'e rezult'as... Sed pri tio oni ne bezon'as zorg'i... Kaj ĉu ĝi est'is knab'o aŭ knab'in'o?

D.^a Ir'e.—Knab'o tre bel'a. Kiel arĝent'aĵ'o est'is la anĝel'et'o.

D. Di'e.—Cert'e est'is konsol'aĵ'o hav'i tia'n infan'o'n, kaj...

D.^a Ir'e.—Ho, sinjor'o, ili ig'as mult'e sufer'i, sed tio ne est'as grav'a, ĝi est'as grand'a ĝoj'o, grand'a.

D. Di'e.—Mi ja kred'as vi'n.

D.^a Ir'e.—Jes, sinjor'o.

D. Di'e.—Oni facil'e kompren'as la plezur'o'n kaj...

D.^a Ir'e.—Kial ne?

D. Di'e.—La ĉarm'eg'o'n ili'n vid'i lud'et'ant'a'j'n kaj rid'ant'a'j'n, ili'n kares'i kaj part'o'pren'i en ili'a'j ne'pek'a'j ĝoj'o'j.

D.^a Ir'e.—Ho, mi'a'j kar'eg'a'j infan'o'j! Du'dek'du mi hav'is per la tri edz'o'j, kiu'j'n mi hav'is ĝis nun kaj el ili ĉiu'j nur rest'as al mi fraŭl'in'et'o; sed mi cert'ig'as vi'n, ke...

Scen'o V

Simono, D.^a Iren'e, D. Dieg'o.

Sim. (En'ir'ant'e tra la centr'a pord'o.)—Sinjor'o, la vetur'ist'o atend'as.

D. Di'e.—Dir'u al li, ke mi tuj ir'os. Ha, al'port'u unu'e mi'a'n baston'o'n kaj ĉapel'o'n; mi vol'as promen'et'i en la kamp'ar'o. (Simono en'ir'as la ĉambr'o'n de do'n Dieg'o, re'ven'as kun ĉapel'o kaj baston'o, don'as ili'n al si'a mastr'o, kaj je la fin'o de la scen'o li for'ir'as kun li tra la centr'a pord'o.) Tial, mi supoz'as, ke morgaŭ fru'maten'e ni ek'ir'os?

D.^a Ir'e.—Ne ekzist'as kontraŭ'aĵ'o por tio. Je la hor'o, kiu'n vi dir'os.

D. Di'e.—Ĉirkaŭ la ses'a. He?

D.^a Ir'e.—Tre bon'e.

D. Di'e.—Ni hav'os la sun'o'n mal'antaŭ'e. Mi dir'os ke li ven'u du'on'hor'o'n pli fru'e.

D.^a Ir'e.—Jes, ĉar mi hav'as mil pak'aĵ'et'o'j'n por ord'ig'i.

Scen'o Vi

D.^a Iren'e, Rit'a.

D.^a Ir'e.—Help'u mi'n Di'o! Nun mi memor'as... Ĉu oni las'is ĝi'n mort'i? Rit'a!

Rit'a.—Sinjor'in'o. (Al'ven'as Rit'a kun kap'kusen'o'j kaj lit-tuk'o'j sub si'a brak'o.)

D.^a Ir'e.—Kio'n vi far'is pri la turd'o? Ĉu vi don'is al ĝi nutr'aĵ'o'n?

Rit'a.—Jes, sinjor'in'o. Ĝi manĝ'is pli ol la strut'o. Mi met'is ĝi'n tie'n, en la fenestr'o'n de la galeri'o.

D.^a Ir'e.—Ĉu vi far'is la lit'o'j'n?

Rit'a.—Vi'a jam est'as far'it'a. Mi tuj far'os la ali'a'j'n, antaŭ nokt'iĝ'o, ĉar se ne, tial, ke ni nur hav'as lum'o'n per unu ole'o'lamp'o kaj ĝi ne hav'as meĉ'o'n, mi est'os mal'help'at'a.

D.^a Ir'e.—Kaj tiu knab'in'o, kio'n ŝi far'as?

Rit'a.—Ŝi dis'romp'as kuk'o'n por la manĝ'o de do'n Perikito.

D.^a Ir'e.—Kiel mal'volont'a mi est'as por skrib'i. (Ŝi lev'iĝ'as kaj en'ir'as si'a'n ĉambr'o'n.) Sed est'as neces'e, ĉar tiu bon'a Circuncisión est'as plen'a je tim'o.

Rit'a.—Kia sen'senc'aĵ'o! Nur pas'is du hor'o'j de kiam ni for'ir'is de tie kaj oni jam komenc'as send'i kaj re'send'i poŝt'aĵ'o'j'n. Kiel mal'mult'e mi am'as vir'in'o'j'n hipokrit'a'j'n kaj flat'em'a'j'n! (Ŝi en'ir'as la ĉambr'o'n de donja Francisca.)

Scen'o Vi'i

Kalamoĉo.

(Li en'ir'as tra la centr'a pord'o kun valiz'o'j, vip'o kaj bot'o'j; li met'as ĉio'n sur la tabl'o'n kaj sid'iĝ'as.)

Ho, oni difin'is al mi la 3.^an! Di'o, pardon'u. Bon'eg'e kon'as mi la 3.^an! Pli fam'a kolekt'ad'o da insekt'o'j ne ekzist'as eĉ en la Muze'o de Natur'scienc'o. Mi tim'eg'as en'ir'i tie'n... Ho, ve, kia'j'n dolor'o'j'n mi hav'as! Tiu'j ĉi est'as ver'eg'e dolor'o'j. Pacienc'o'n, mal'feliĉ'a Kalamoĉo, pacienc'o'n... Kaj dank’ al la ĉeval'et'o'j, ĉar ili dir'is: Ni ne pov'as plu. Ĉar se ne, mi ne vid'us nun la numer'o'n 3.^an kun la Egiptaj pest'o'j, kiu'j'n ĝi en'hav'as. Resum'e, se la best'o'j est'os viv'a'j morgaŭ maten'e, mirakl'o est'os. Ili de'fal'as pro lac'ec'o... (Rit'a ek'kant'as intern'e, Kalamoĉo lev'iĝ'as streĉ'ant'e si'n.) Aŭskult'u! Danc-muzik'o'n? Ŝi ne kant'as mal'bon'e... Ha, aventur'o'n ni tuj hav'os! Fi, kia'manier'e mi est'as dis'romp'it'a!

Scen'o VIII

Rit'a, Kalamoĉo.

Rit'a.—Pli'bon'e est'as ferm'i, por ke neni'u ŝtel'u vest'aĵ'o'j'n, kaj... (Pen'ant'e en'met'i la ŝlos'il'o'n.) Nu, ver'e ĉi tiu ŝlos'il'o est'as abomen'a.

Kal.—Ĉu vi vol'as ke mi help'u vi'n, bel'ul'in'o?

Rit'a.—Mi dank'as, bel'ul'et'o.

Kal.—Ho, Rit'a! Ĉu vi?

Rit'a.—Kalamoĉo!

Kal.—Kia feliĉ'a renkont'iĝ'o!

Rit'a.—Kaj, vi'a mastr'o?

Kal.—Ni ambaŭ ĵus al'ven'is.

Rit'a.—Ĉu est'as ver'e?

Kal.—Ne, est'as ŝerc'e. En la moment'o kiam li ricev'is la leter'o'n de donja Francisca, mi ne sci'as kie'n li ir'is, nek kun kiu li parol'is, nek kiel li tio'n aranĝ'is; mi nur sci'as ke tiu'n post'tag'mez'o'n ni for'vetur'is de Zaragozo. Ni rapid'is kiel du fulm'o'j sur la voj'o. Hodiaŭ ni al'ven'is al Guadalajara, kaj tuj ni ek'sci'as, ke la bird'o'j est'is jam for'flug'ant'a'j. Re'e sur la ĉeval'o'j, kaj de nov'e rajd'ant'e, ŝvit'ant'e kaj vip'frap'ant'e. Fin'e, lac'ig'it'a'j la best'o'j, kaj du'on'lac'ig'it'a'j ni mem, ni halt'is tie ĉi intenc'ant'e re'el'ir'i morgaŭ. Mi'a Leŭtenant'o ĵus ir'is al ĉef'a Kolegi'o vid'i i'a'n amik'o'n dum oni prepar'as vesper'manĝ'o'n. Jen la histori'o.

Rit'a.—Do, li est'as tie ĉi?

Kal.—Jes, kaj pli ol iam en'am'ig'it'a, ĵaluz'a, fajr'eg'em'a, mal'tim'eg'a ĝis eĉ mort'ig'i iu'n ajn, kiu disput'os li'a'n rajt'o'n al li'a ador'at'a Francinjo.

Rit'a.—Kio'n vi dir'as?

Kal.—Tio'n mem.

Rit'a.—Kiel grand'a'n plezur'o'n vi don'as al mi! Nun ja vid'iĝ'as la am'o, kiu'n li hav'as por ŝi.

Kal.—Am'o'n!... Bagatel'o'n!... Kompar'e kun li la arab'o Gazul’ est'is tim'ul'o, Medoro hont'em'ul'o, kaj Gaiferoso lern'ant'o de eklezi'a doktrin'o.

Rit'a.—Ho, kiam tio'n ek'sci'os mi'a fraŭl'in'o!

Kal.—Sed, ni kompren'u tio'n! Kial vi est'as tie ĉi? Kun kiu est'as vi? Kiel al'ven'is vi tie'n ĉi? Kia...

Rit'a.—Mi tio'n rakont'os. La patr'in'o de donja Francinjo komenc'is skrib'i leter'o'j'n post leter'o'j dir'int'e, ke ŝi inter'konsent'is ŝi'a'n edz'in'iĝ'o'n en Madrido kun sinjor'o riĉ'a, honest'a, respekt'at'a; resum'e, nobl'a kaj perfekt'a, tiel ke oni ne pov'is pli dezir'i. Turment'it'e la knab'in'o de tia'j propon'o'j, kaj sen'san'ig'it'e de la long'e'daŭr'a'j admon'o'j de tiu sankt'a monaĥ'in'o, ŝi dev'iĝ'is konsent'i far'i ĉio'n, kio'n oni dir'os al ŝi... Sed mi ne pov'as tro'grand'ig'i ŝi'a'n plor'eg'ad'o'n, la sufer'ad'o de l’ mal'feliĉ'ul'in'et'o. Ŝi ne vol'is plu dorm'i nek manĝ'i. Kaj sam'temp'e est'is neces'eg'e kondut'i kaŝ'em'e, tiel ke neni'u suspekt'u la ver'o'n. De ĉio rezult'is, ke post la unu'a terur'o, kiam ni pov'is pri'pens'ad'i rimed'o'j'n kaj for'kur'o'j'n, ni sukces'is nur skrib'i leter'o'n al vi'a mastr'o, esperant'e, ke se li'a am'o est'as tiel ver'a kaj tiel honest'a kiel li profesis al ni, li ne konsent'os, ke ŝi'n posed'u ali'a hom'o ne'kon'at'a, kaj ke perd'iĝ'u por etern'e tiom da kares'o'j, tiom da larm'o'j kaj tiom da ek'ĝem'o'j dis'met'it'a'j sur la mur'o de la ĝarden'o. Sed tuj post la for'send'o de ni'a leter'o, jen est'as la vetur'il'o kun la konduk'ist'o Gaspar'o, kun si'a'j blu'a'j ŝtrump'o'j, kaj la patr'in'o kaj la fianĉ'o kiu'j ven'as por ŝi. Ni rapid'e kolekt'is ni'a'j'n pak'aĵ'o'j'n, oni lig'is la kest'o'j'n, ni dir'is adiaŭ'o'n al tiu'j bon'a'j vir'in'o'j kaj post rapid'eg'a kur'ad'o jen ni est'as tie ĉi en Alcalá. La halt'ad'o est'as por ke la sinjor'in'o vizit'u ali'a'n onkl'in'o'n si'a'n, ankaŭ monaĥ'in'o, tiel surd'a kaj tiel sulk'ig'it'a kiel tiu, kiu'n ni post'las'is. Ŝi jam vid'is ŝi'n, jam sufiĉ'e kis'is ŝi'n unu post unu ĉia religi'ul'in'o, kaj mi kred'as ke morgaŭ fru'maten'e ni for'ir'os. Tiel ni trov'iĝ'is...

Kal.—Jes, ne parol'u plu... Sed... ĉu ver'e la fianĉ'o est'as en la gast'ej'o?

Rit'a.—Tiu est'as li'a ĉambr'o (montr'ant'e la ĉambr'o'n de do'n Dieg'o, tiu'n de donja Iren'e, kaj tiu'n de donja Francisca), tiu est'as la patr'in'a, kaj tiu la ni'a.

Kal.—Kiel «ni'a»? Ĉu vi'a kaj mi'a?

Rit'a.—Ne, cert'e. Tie ĉi la fraŭl'in'o kaj mi dorm'os hodiaŭ nokt'o'n, ĉar hieraŭ, met'it'a'j ni tri en tiu'n kontraŭ'a'n, ni pov'is nek star'i pied'e nek dorm'i unu moment'o'n nek eĉ re'spir'i.

Kal.—Bon'e, adiaŭ. (Li re'pren'as la afer'o'j'n, kiu'j'n li met'is sur la tabl'o'n, laŭ for'ir'a manier'o.)

Rit'a.—Kie'n vi ir'as?

Kal.—Mi sci'as tio'n... Sed, ĉu la fianĉ'o kun'port'as serv'ist'o'j'n, amik'o'j'n aŭ ali'a'j'n, kiu'j sav'os li'n el la unu'a danĝer'o, kiu minac'os li'n?

Rit'a.—Unu serv'ist'o akompan'as li'n.

Kal.—Mal'grand'a afer'o!... Aŭskult'u, dir'u al li pro Di'o, ke li prepar'u si'n, ĉar li est'as en danĝer'o. Adiaŭ!

Rit'a.—Ĉu vi re'ven'os baldaŭ?

Kal.—Supoz'ebl'e. Tiu'j ĉi afer'o'j bezon'as rapid'ec'o'n, kaj kvankam mi apenaŭ pov'as marŝ'i, est'as neces'e, ke mi'a leŭtenant'o las'u la vizit'o'n kaj ven'u pri'zorg'i si'a'n negoc'o'n, ord'ig'u la en'ter'ig'o'n de tiu hom'o, kaj... Nu, tiu est'as ni'a ĉambr'o. Ĉu ne?

Rit'a.—Jes, de la fraŭl'in'o kaj mi'a.

Kal.—Fripon'in'o!

Rit'a.—Sen'taŭg'ul'o! Adiaŭ.

Kal.—Adiaŭ, mal'bel'ul'in'o! (Li en'ir'as la ĉambr'o'n de do'n Carlos kun la pak'aĵ'o'j.)

Scen'o IX

D.^a Francisca, Rit'a.

Rit'a.—Kiel petol'em'a li est'as!... Sed... dank’ al Di'o, do'n Felix tie ĉi!... Jes, li am'as ŝi'n, tio est'as vid'ebl'a. (El'ir'as Kalamoĉo de la ĉambr'o de do'n Carlos, kaj for'ir'as tra la centr'a pord'o.) Ho, las'u ke oni parol'u; est'as vir'o'j tre ĝentil'a'j; kaj tiam, kio'n pov'as far'i vir'in'o? Ili'n am'i, dev'ig'e, ili'n am'i. Sed, kio'n dir'os la fraŭl'in'et'o kiam ŝi vid'os li'n? ĉar ŝi est'as blind'en'am'ig'it'a por li. Kar'ul'in'o! ĉu ne est'us domaĝ'e se... Jen ŝi est'as.

D.^a Fran.—(En'ir'ant'e.) Ho, ve, Rit'a!

Rit'a.—Kio est'as? Ĉu vi plor'is?

D.^a Fran.—Ĉu mi ne dev'as plor'i? Se vi est'us vid'int'a mi'a'n patr'in'o'n... Tre'eg'e decid'int'a, ke mi am'u tiu'n hom'o'n. Se ŝi sci'us tiu'n hom'o'n. Se ŝi sci'us tio'n, kio'n vi sci'as, ŝi ne ordon'us ke mi far'u ne'ebl'aĵ'o'j'n... Ke li est'as tiel bon'a, ke li est'as tiel riĉ'a, ke mi est'os tiel feliĉ'a kun li... Ŝi tre koler'iĝ'is kaj nom'is mi'n fripon'a, mal'obe'em'a... Mal'feliĉ'a mi! ĉar mi ne mensog'as nek sci'as hipokrit'i, pro tio ŝi nom'as mi'n fripon'a.

Rit'a.—Fraŭl'in'o, pro Di'o, ne est'u tiel mal'ĝoj'a.

D.^a Fran.—Ja, ĉar vi ne aŭd'is ŝi'n... Kaj ŝi dir'as, ke do'n Dieg'o plend'as, ke mi neni'o'n dir'as al li... Tro dir'as mi al li, kaj mi tre pen'ad'is ĝis nun ŝajn'iĝ'i kontent'a kun li, kiel mi neniel est'as, kaj rid'et'i kaj babil'i... Kaj ĉio por kontent'ig'i mi'a'n patr'in'o'n, ĉar se ne... Sed la Virg'ul'in'o bon'e sci'as ke tio ne ven'as el mi'a kor'o. (La teatr'o komenc'as mal'lum'iĝ'i iom post iom.)

Rit'a.—Ho, ĉes'u, ne est'as ankoraŭ neces'a tiom da mal'trankvil'ec'o! Kiu sci'as?... Ĉu vi ne memor'as jam tiu'n feliĉ'a'n tag'o'n, kiu'n ni pas'ig'is la last'a'n jar'o'n en la kamp'o'dom'o de l’ administr'ant'o?

D.^a Fran.—Ho, kiel mi pov'as forges'i ĝi'n? Sed... kio'n vi vol'as dir'i al mi?

Rit'a.—Mi vol'as dir'i ke tiu sinjor'o, kiu'n vi vid'is tie kun la kruc'o verd'a, tiel ĝentil'a, tiel bel'e vest'it'a...

D.^a Fran.—Kiom da parol'o'j!... Do'n Felix... Kaj, kio?

Rit'a.—Kiu akompan'is ni'n ĝis la urb'o...

D.^a Fran.—Bon'e... kaj post'e li re'ven'is, kaj mi vid'is li'n, mal'feliĉ'e, mult'a'j'n foj'o'j'n... mal'saĝ'e konsil'it'a de vi.

Rit'a.—Kial, fraŭl'in'o? Kiu'n ni ofend'is? Ĝis nun neni'u en la monaĥ'in'ej'o suspekt'is tio'n. Li neniam en'ir'is tra la pord'o'j, kaj kiam nokt'e li parol'is kun vi, est'is inter vi du spac'o tiel long'a, ke vi oft'e mal'ben'is ĝi'n... Sed tio ne est'as la afer'o. Kio'n mi vol'as dir'i al vi, tio est'as, ke est'as ne'ebl'e, ke am'ant'o kiel tiu forges'u si'a'n ador'at'a'n Francinjon. Konsider'u ke ĉio, kio'n ni sekret'e leg'is en roman'o'j ne valor'as, kio'n ni vid'is ĉe li. Ĉu vi memor'as tiu'j'n tri man'plaŭd'o'j'n kiu'j aŭd'iĝ'is inter la dek'unu'a kaj la dek'du'a nokt'e? kaj tiu'n son'a'n frap'et'o'n tiel delikat'a'n kaj signif'a'n?

D.^a Fran.—Ho, Rit'a! Jes, mi ĉio'n memor'as kaj dum mi viv'os mi konserv'os la memor'o'n. Sed li for'est'as, kaj ebl'e amuz'as si'n per nov'a am'ind'um'o.

Rit'a.—Mi ne pov'as tio'n kred'i.

D.^a Fran.—Sed li est'as vir'o, kaj ili ĉiu'j...

Rit'a.—Kia sen'senc'aĵ'o! Ne tromp'u vi'n, fraŭl'in'o. Ĉe vir'o'j kaj ĉe vir'in'o'j okaz'as tio sam'a, kio okaz'as ĉe la melon'o'j de Añover’. Est'a'j bon'a'j kaj mal'bon'a'j; kio ne est'as facil'a, tio est'as elekt'i. Kiu rezult'as mal'feliĉ'a en la elekt'o, tiu kulp'ig'u si'a'n ŝanc'o'n, sed ne mal'laŭd'u la komerc'aĵ'o'n ... Est'as vir'o'j tre tromp'em'a'j, tre fripon'a'j; sed est'as ne'ebl'e, ke tia est'as li kiu don'is tiom da pruv'o'j de am'o kaj persist'ec'o. Tri monat'o'j'n daŭr'is la serenad'o kaj sekret'a inter'parol'ad'o, kaj dum tiu tut'a temp'o vi bon'e sci'as, ke ni neniam vid'is ĉe li ag'o'n ne'ĝentil'a'n, nek aŭd'is ĉe li'a buŝ'o vort'o'n mal'honest'a'n aŭ mal'respekt'a'n.

D.^a Fran.—Est'as ver'e. Tial mi am'is li'n mult'e, tial mi hav'as li'n tiel fiks'it'a tie ĉi... tie ĉi... (Ŝi montr'as si'a'n brust'o'n.) Kio'n est'us li dir'int'a kiam li ricev'is mi'a'n leter'o'n? Ho, mi bon'e sci'as, kio'n li dir'us... Ho, jes!... Est'as domaĝ'e!... Tre cert'e... Kar'a Francinjo!... Kaj ĉio fin'iĝ'is... Li sen'dub'e ne dir'us pli... neni'o'n pli.

Rit'a.—Ne, fraŭl'in'o, li ne dir'is tio'n.

D.^a Fran.—Kio'n vi sci'as?

Rit'a.—Mi bon'e sci'as. Kiam li leg'is la leter'o'n li tuj est'us ek'vetur'int'a kaj ven'os flug'ant'e konsol'i si'a'n amik'in'o'n. Sed... (Al'proksim'iĝ'ant'e al la pord'o de l’ ĉambr'o de donja Iren'e.)

D.^a Fran.—Kie'n vi ir'as?

Rit'a.—Mi vol'as vid'i, ĉu...

D.^a Fran.—Ŝi skrib'as.

Rit'a.—Ŝi, do, dev'os baldaŭ fin'i, ĉar komenc'as nokt'iĝ'i... Fraŭl'in'o, tio, kio'n mi dir'is est'as ĉio tut'e ver'a... Do'n Felix est'as nun en Alcalá.

D.^a Fran.—Kio'n vi dir'as? Ne tromp'u mi'n.

Rit'a.—Tiu est'as li'a ĉambr'o... Kalamoĉo ĵus parol'is kun mi.

D.^a Fran.—Ĉu ver'e?

Rit'a.—Jes, fraŭl'in'o, li jam el'ir'is li'n serĉ'i tial ke...

D.^a Fran.—Do, li am'as mi'n! Ho, Rit'a, kiel bon'e ni ag'is avert'int'e li'n... Sed ĉu vi vid'as tia'n ĝentil'ec'o'n?... Ĉu li fart'as bon'e?... Vetur'ad'i tiom da mejl'o'j sol'e por vid'i mi'n... ĉar mi li'n ordon'is...! Kiel dank'em'a mi dev'as est'i por li! Ho, mi promes'as ke li ne plend'os pro mi. Etern'a dank'em'ec'o kaj am'o.

Rit'a.—Mi nun ir'os serĉ'i kandel'o'j'n. Mi pen'os rest'ad'i tie mal'supr'e ĝis kiam ili re'ven'os. Mi tiam sci'os, kio'n li dir'as kaj intenc'as far'i ĉar dum ni est'os ĉiu'j tie ĉi pov'as okaz'i ia terur'a batal'o inter la patr'in'o, la fil'in'o, la fianĉ'o kaj la am'ant'o, kaj se mi ne prepar'as bon'e tiu'n ĉi renkont'iĝ'o'n ni ĉiu'j ruin'iĝ'os en ĝi.

D.^a Fran.—Vi est'as prav'a. Sed, ne... Li est'as kuraĝ'a kaj talent'a, kaj li sci'os decid'i tio'n kio est'as plej bon'a. Kaj kiel vi avert'os mi'n? Memor'u, tuj kiam li ven'os mi vol'as vid'i li'n.

Rit'a.—Est'u trankvil'a. Mi li'n ven'ig'os tie'n ĉi, kaj far'os tiu'n tus'et'o'n sek'a'n... ĉu vi kompren'as mi'n?

D.^a Fran.—Jes, bon'e.

Rit'a.—Nu, tiam vi el'ir'os, kun ia ajn pretekst'o. Mi rest'os sol'a kun la sinjor'in'o. Mi parol'ad'os kun ŝi pri ĉiu'j ŝi'a'j edz'o'j kaj pri ŝi'a'j bo'frat'o'j, kaj pri la episkop'o, kiu mort'is sur la mar'o... Krom tio, se est'os tie do'n Dieg'o...

D.^a Fran.—Bon'e, ir'u, kaj tuj kiam li al'ven'os...

Rit'a.—En tiu sam'a moment'o.

D.^a Fran.—Ne forges'u tus'i.

Rit'a.—Ne tim'u.

D.^a Fran.—Se vi sci'us kiel mi est'as konsol'it'a!

Rit'a.—Kvankam vi ne ĵur'os, mi vi'n kred'as.

D.^a Fran.—Ĉu vi memor'as kiam li dir'is, ke est'is ne'ebl'e, ke li for'ig'u mi'n el si'a memor'o, ke ne est'as danĝer'o'j kiu'j kontraŭ'star'os li'n, nek mal'help'o'j, kiu'j'n li ne detru'os por mi?

Rit'a.—Jes, mi bon'e memor'as.

D.^a Fran.—Ho, nun vid'u kiel li dir'is ver'o'n.

(D.^a Francisca for'ir'as en la ĉambr'o'n de D.^a Iren'e; Rit'a, tra la centr'a pord'o.)

Du'a Akt'o

Scen'o I

(Teatr'o mal'lum'a.)

D.^a Fran. (sol'a).—Ankoraŭ neni'u aper'as... (Ŝi al'proksim'iĝ'as al la centr'a pord'o, kaj re'ven'as.) Kiom da mal'pacienc'o mi hav'as! Kaj dir'as mi'a patr'in'o ke mi est'as naiv'ul'in'o, ke mi nur pens'as lud'i kaj rid'i, kaj ke mi ne sci'as tio'n kio est'as am'o... Jes, dek'sep jar'o'j, kaj ne plen'a'j ankoraŭ, sed mi sci'as bon'e kio est'as am'eg'i, kaj kiom da mal'trankvil'ec'o kaj larm'o'j tio kost'as.

Scen'o II

D.^a Iren'e, D.^a Francisca.

D.^a Ir'e.—Sol'a kaj sen lum'o vi las'is mi'n tie.

D.^a Fran.—Ĉar vi est'is fin'ant'a vi'a'n leter'o'n, patr'in'o, kaj por ne distr'i vi'n mi ven'is tie'n ĉi, kie est'as mult'e pli mal'varm'et'e.

D.^a Ir'e.—Sed tiu knab'in'o, kie ŝi est'as? kial ŝi ne al'port'as kandel'o'n? Pro la plej mal'grand'a afer'o ŝi mal'fru'as unu tut'a'n jar'o'n, kaj mi kiu hav'as karakter'o'n kiel pulv'o'n... (Ŝi sid'iĝ'as.) Est'u ĉio por Di'o!... Kaj ankoraŭ ne ven'is do'n Dieg'o?

D.^a Fran.—Ŝajn'as ke ne.

D.^a Ir'e.—Nu, memor'u, fil'in'o mi'a, kio'n mi jam dir'is. Kaj atent'u ke mi ne ŝat'as dir'i du'foj'e afer'o'n i'a'n. Tiu ĉi sinjor'o est'as ofend'it'a, kaj li hav'as grand'a'n kaŭz'o'n.

D.^a Fran.—Bon'e; jes, sinjor'in'o, mi ja sci'as. Ne mi'n riproĉ'u plu.

D.^a Ir'e.—Tio ĉi ne est'as riproĉ'i, fil'in'o; ĝi est'as konsil'i. Tial ke vi ne hav'as ankoraŭ saĝ'ec'o'n por kompren'i kia'n bon'aĵ'o'n est'as al'ven'int'a al ni'a pord'o... Kaj apart'e kiam mi est'as kovr'it'a de ŝuld'o'j, tiel ke mi ne sci'as kio est'us far'iĝ'int'a vi'a mal'feliĉ'a patr'in'o... ĉiam fal'et'ant'e kaj lev'iĝ'ant'e... Kurac'ist'o'j, apotek'o... Kaj tiu sovaĝ'ul'o, do'n Brun'o (sed ĉar li mort'is, Di'o li'n pardon'u!) kiu ig'is mi'n pag'i po kvin kaj sep frank'o'j unu paper'et'o'n da pilol'o'j el asafetid'o kaj kolokint'id'o... Konsider'u ke tre mal'mult'a'j sukces'as far'i edz'in'iĝ'o'n kiel vi'a'n. Kvankam ni ne dev'as tia'n ŝanc'o'n al vi'a'j merit'o'j nek al mi'a ag'em'ec'o, sed al la preĝ'o'j de vi'a'j onkl'in'o'j kiu'j est'as pi'ul'in'o'j. Kio'n vi dir'as?

D.^a Fran.—Mi, neni'o'n, patr'in'et'o.

D.^a Ir'e.—Fi! vi neniam dir'as i'o'n. Di'o mi'n help'u! Kiam mi parol'as al vi pri tio, vi hav'as neni'o'n por dir'i.

Scen'o III

Rit'a (en'ir'as tra la centr'a pord'o kun kandel'o'j kaj met'as ili'n sur la tabl'o'n), D.^a Iren'e, D.^a Francisca.

D.^a Ir'e.—Nu, vir'in'o, mi kred'is, ke vi ne ven'us ja tiu'n ĉi nokt'o'n.

Rit'a.—Sinjor'in'o, mi mal'fru'is ĉar oni dev'is el'ir'i aĉet'i kandel'o'j'n... Tial ke la fum'o de la lamp'o far'as al vi tiom da mal'bon'o!

D.^a Ir'e.—Cert'e, ĝi far'as al mi grand'eg'a'n mal'bon'o'n, kun tiu ĉi kap'dolor'o kiu'n mi sufer'as... Mi fin'e dev'iĝ'is for'ig'i la kanforajn band'aĵ'o'j'n; ili neniel taŭg'is por mi. La hosti'o'j est'as ŝajn'e pli bon'a'j... Atent'u, las'u tie la kandel'o'n kaj port'u ali'a'n en mi'a'n ĉambr'o'n kaj ferm'u la kurten'o'j'n por ke ĉio ne plen'iĝ'u je kul'o'j.

Rit'a.—Tre bon'e. (Ŝi pren'as kandel'o'n kaj ŝajn'ig'as for'ir'i.)

D.^a Fran. (Flank'e'n al Rit'a.)—Ĉu li ne ven'is?

Rit'a.—Li ven'os.

D.^a Ir'e.—Aŭskult'u, don'u la leter'o'n kiu kuŝ'as sur la tabl'o al serv'ist'o de l’ gast'ej'o, por ke li port'u ĝi'n tuj al la poŝt'o. (For'ir'as Rit'a en la ĉambr'o'n de D.^a Iren'e.) Kaj vi, kar'ul'in'o, kio'n vi hav'as por vesper'manĝ'i? Ĉar ni dev'as baldaŭ kuŝ'iĝ'i por ek'ir'i fru'maten'e.

D.^a Fran.—Ĉar la monaĥ'in'o'j don'is al mi iom por manĝ'et'i post'tag'mez'e...

D.^a Ir'e.—Malgraŭ tio... almenaŭ iom da sup'o por komfort'ig'i la stomak'o'n... (En'ir'as Rit'a kun leter'o en la man'o, kaj ĝis fin'o de la scen'o ŝajn'ig'as ek'ir'i kaj re'ven'as, laŭ montr'o de la dialog'o.) Memor'u, vi varm'ig'u la buljon'o'n kiu'n ni apart'ig'is tag'mez'e kaj prepar'u por ni du tas'o'j'n da sup'o, kaj al'port'u ili'n tuj kiam ili est'os pret'a'j.

Rit'a.—Ĉu neni'o'n plu?

D.^a Ir'e.—Ne, neni'o'n... Ha! sed far'u la sup'o'n bon'e varm'ig'it'a.

Rit'a.—Jes, mi ja sci'as.

D.^a Ir'e.—Rit'a!

Rit'a.—Ankoraŭ! Kio'n vi ordon'as?

D.^a Ir'e.—Memor'ig'u bon'e la serv'ist'o'n, ke li tuj port'u la leter'o'n... Sed ne, pli bon'e est'as... Mi ne vol'as ke li port'u ĝi'n, ĉar ili est'as tiel drink'em'ul'o'j, ke neni'u pov'as... Dir'u vi al Simono, ke mi dir'is ke li hav'u la bon'ec'o'n met'i ĝi'n en la poŝt'a'kest'o'n. Ĉu vi kompren'as?

Rit'a.—Jes, sinjor'in'o.

D.^a Ir'e.—Ha, aŭskult'u!

Rit'a.—Ankoraŭ!

D.^a Ir'e.—Ver'e, tio ĉi ne urĝ'as... sed tuj post'e vi dev'as pren'i la turd'o'n el tie kaj pend'ig'i ĝi'n tie ĉi, por ke ĝi ne fal'u kaj vund'iĝ'u... (For'ir'as Rit'a tra la centr'a pord'o.) Kia'n mal'bon'a'n nokt'o'n ĝi kaŭz'is al mi! Imag'u, do! La best'o, dum la tut'a, sankt'a nokt'o, ne far'is ali'o'n ol kant'ad'i la Gloria Patr'i kaj ripet'ad'i la preĝ'o'n pri la sankt'a mort'kitel'o. Tio est'as, sen'dub'e, edif'a... sed kiam oni dezir'as dorm'i...

Scen'o Iv

D.^a Iren'e, D.^a Francisca.

D.^a Ir'e.—Nu, kred'ebl'e do'n Dieg'o renkont'is iu'n sur la strat'o kaj pro tio li mal'fru'as... Ver'e li est'as sinjor'o tre respekt'ind'a, tre akurat'a... Tiel bon'a Krist'an'o! Tiel ĝentil'a! Tiel afabl'a! Kaj, kia grand'anim'a kaj mal'avar'a li est'as! Kompren'ebl'e ĉe vir'o riĉ'a kaj potenc'a... Kaj, kia'n hejm'o'n li hav'as! Ĝi est'as bril'a kiel or'o; ĝi est'as mir'ind'a... Kia tol'aĵ'ej'o! kia kuir'ej'o! kaj kia manĝ'aĵ'ej'o plen'a je ĉio kio'n Di'o don'as! Sed ŝajn'as, ke vi ne atent'as kio'n mi dir'as.

D.^a Fran.—Jes, sinjor'in'o; mi bon'e aŭd'as, sed mi ne vol'is inter'romp'i vi'n.

D.^a Ir'e.—Tie vi est'os, fil'in'o mi'a, kiel fiŝ'o en akv'o. Se vi dezir'os bird'et'o'j'n el la ĉiel'o vi hav'os ili'n, ĉar li tiel am'as vi'n, kaj li est'as nobel'o tiel respekt'at'a kaj religi'a... Sed, aŭskult'u Francisca, efektiv'e tio lac'ig'as mi'n ke vi ĉiam silent'as kiam mi parol'as pri tio... Ver'e, vi est'as enu'ig'a!

D.^a Fran.—Ho! patr'in'et'o, ne koler'iĝ'u.

D.^a Ir'e.—Kia'n kapric'o'n vi hav'as! Ĉu vi pens'as, ke mi ne sci'as de kie ven'as ĉio tio? Ĉu vi ne vid'as, ke mi bon'e kon'as la dezir'o'n kiu en'ir'is vi'a'n paser'a'n kap'o'n? Di'o pardon'u mi'n!

D.^a Fran.—Sed, kio'n vi sci'as do?

D.^a Ir'e.—Kiel? Ĉu vi kred'as, ke vi pov'as tromp'i mi'n? Ho! fil'in'o, mi est'as ja ne'jun'a, mi sci'as mult'e kaj mi hav'as tro da sagac'ec'o por ke vi pov'u tromp'i mi'n.

D.^a Fran.—(Flank'e'n.) Mi perd'iĝ'is.

D.^a Ir'e.—Ne kalkul'ant'e kun vi'a patr'in'o,—kvazaŭ vi ne hav'as patr'in'o'n. Mi cert'ig'as vi'n, ke se ne est'us por tio ĉi, est'us ja tut'e neces'e el'tir'i vi'n el la monaĥ'in'ej'o. Kvankam mi est'us dev'ig'at'a far'i la voj'ir'ad'o'n pied'e kaj sol'e, mi est'us el'tir'ant'a vi'n el tie... Mir'ig'as mi'n la ide'o de tiu ĉi knab'in'o! Nur ĉar ŝi viv'is iom'et'e da temp'o inter monaĥ'in'o'j ŝi kapt'is la kapric'o'n far'iĝ'i monaĥ'in'o ŝi ankaŭ! Kio'n sci'as ŝi pri tio, kaj kio'n...? En ĉiu'j stat'o'j oni serv'as Di'o'n, Francinjo, sed la unu'a dev'o de fil'in'o obe'em'a est'as plaĉ'i si'a'n patr'in'o'n, am'i ŝi'n, akompan'i ŝi'n, kaj konsol'i ŝi'n en ŝi'a'j kontraŭ'aĵ'o'j... Sci'u tio'n, do, se vi ankoraŭ ne sci'as ĝi'n.

D.^a Fran.—Est'as ver'e, patr'in'o. Sed mi neniam intenc'is for'las'i vi'n.

D.^a Ir'e.—Ho, tio est'as ke mi ne sci'as...

D.^a Fran.—Ne, sinjor'in'o, kred'u mi'n. Francinjo neniam dis'iĝ'os de si'a patr'in'o, nek don'os al ŝi enu'o'j'n.

D.^a Ir'e.—Pri'pens'u ke est'u cert'a tio kio'n vi dir'as.

D.^a Fran.—Jes, sinjor'in'o, ĉar mi ne sci'as mensog'i.

D.^a Ir'e.—Nu, fil'in'o, vi ja sci'as kio'n mi dir'as. Vi vid'as kio'n vi perd'as, kaj vi kon'os la mal'ĝoj'o'n kiu'n vi don'os al mi se vi ne kondut'os dec'e... Ne forges'u tio'n.

D.^a Fran.—(Flank'e'n.) Ho, ve!

Scen'o V

D. Dieg'o (en'ir'as tra la centr'a pord'o kaj las'as sur la tabl'o si'a'n ĉapel'o'n kaj baston'o'n), D.^a Iren'e, D.^a Francisca.

D.^a Ir'e.—Nu, kial tiel mal'fru'e?

D. Di'e.—Tuj kiam mi el'ir'is, mi renkont'is la rektor'o'n de Malag'o kaj doktor'o'n Padilla, kaj ĝis kiam ili plen'ig'is mi'n per ĉokolad'o kaj kuk'o'j ili ne vol'is las'i mi'n. (Li sid'iĝ'as apud D.^a Iren'e.) Kaj nun, kiel vi fart'as?

D.^a Ir'e.—Tre bon'e.

D. Di'e.—Kaj D.^a Francinjo?

D.^a Ir'e.—D.^a Francinjo ĉiam re'memor'em'a pri si'a'j monaĥ'in'o'j. Mi ĵus dir'is al ŝi ke nun est'as temp'o ŝanĝ'i sistem'o'n kaj pens'i sol'e plaĉ'i si'a'n patr'in'o'n kaj ŝi'n obe'i.

D. Di'e.—Diabl'o! ĉu ŝi tiom re'memor'as...?

D.^a Ir'e.—Ĉu vi mir'as? Ĉe knab'in'o'j... Ili ne sci'as kio'n ili dezir'as, nek kio'n ili abomen'as. En tia aĝ'o, tiel...

D. Di'e.—Ne; iom post iom, tut'e ne. Precip'e en tiu aĝ'o la pasi'o'j est'as pli fort'a'j kaj decid'em'a'j ol en ni'a, kaj des pli ne'perfekt'a kaj mal'fort'a la saĝ'ec'o, ju pli per'fort'a'j est'as la ag'o'j de l’ kor'o. (Li ek'kapt'as unu man'o'n de D.^a Francisca kaj dev'ig'as ŝi'n sid'iĝ'i apud si.) Sed ĉu ver'e, D.^a Francisca, vi volont'e re'ir'us en la monaĥ'in'ej'o'n?... Dir'u la ver'o'n.

D.^a Ir'e.—Sed ŝi ne...

D. Di'e.—Permes'u, sinjor'in'o! permes'u ke ŝi mem respond'u.

D.^a Fran.—Vi bon'e sci'as kio'n mi ĵus dir'is... Ne vol'u Di'o ke mi kaŭz'u al vi mal'ĝoj'o'n.

D. Di'e.—Sed tio'n vi dir'as tiel mal'gaj'e, kaj...

D.^a Ir'e.—Tio est'as kompren'ebl'a, sinjor'o. Ĉu vi ne vid'as...?

D. Di'e.—Silent'u, pro Di'o, D.^a Iren'e, kaj ne dir'u al mi tio'n, kio est'as kompren'ebl'a. Kio est'as kompren'ebl'a, tio est'as ke la knab'in'o est'u plen'a je tim'o, kaj ne kuraĝ'u dir'i eĉ vort'o'n kiu pov'as kontraŭ'star'i tio'n, kio'n si'a patr'in'o vol'as ke ŝi dir'u... Sed se tio okaz'us, ho, ve! kia rid'ind'a rol'o est'us mi'a.

D.^a Fran.—Ne, sinjor'o, tio'n mem kio'n dir'as vi'a Moŝt'o, tio'n dir'as mi, la sam'o'n. Ĉar mi obe'os ĉio'n, kio'n ŝi ordon'os al mi.

D. Di'e.—Ordon'i, kar'ul'in'o mi'a! Ĉe tiu'j ĉi afer'o'j tiel delikat'a'j la ge'patr'o'j saĝ'a'j ne ordon'as. Ili inspir'as, propon'as, konsil'as; jes, ili tio'n far'as, ĉio'n tio'n; sed ordon'i! Kaj post'e kiu for'pel'os la bedaŭr'ind'a'j'n rezultat'o'j'n de tio kio'n ili ordon'is? Ĉar, kiel oft'e ni vid'as ge'edz'o'j'n mal'feliĉ'a'j'n, unu'ig'o'j'n monstr'a'j'n efektiv'ig'it'a'j'n nur ĉar la mal'saĝ'a patr'o vol'is ordon'i kiam li ne dev'is ordon'i? Kiel oft'e mizer'a vir'in'o trov'as antaŭ'temp'a'n mort'o'n en la palis'ar'o de klaŭstr'o ĉar ŝi'a patr'in'o aŭ ŝi'a onkl'in'o obstin'is donac'i al Di'o i'o'n kio'n Di'o ne dezir'is. Ho! ne; tio est'as mal'prav'a. Sci'u, D.^a Francinjo, ke mi ne est'as unu el tiu'j hom'o'j kiu'j kaŝ'as si'a'j'n difekt'o'j'n. Mi sci'as ke nek mi'a vid'iĝ'o nek mi'a aĝ'o est'as dec'a'j en'am'ig'i iu'n ajn; sed nek ankaŭ kred'is mi ke est'as ne'ebl'e ke knab'in'o saĝ'a kaj bon'e eduk'it'a pov'u am'i mi'n per tiu am'o trankvil'a kaj konstant'a kiu tiom simil'as amik'ec'o'n, kiu sol'a pov'as don'i feliĉ'ec'o'n en edz'a stat'o. Por ĝi'n ricev'i mi ne serĉ'is fraŭl'in'o'n el tiu'j, kiu'j viv'ad'as en honest'a liber'ec'o... Honest'a; ĉar mi ne kulp'ig'as tio'n kio ne kontraŭ'star'as la praktik'ad'o'n de virt'o. Sed, kiu est'as ŝi, el ĉiu'j, kiu ne hav'us jam inklin'o'n al ali'a am'ant'o pli ŝat'ind'a ol mi? Kaj en Madrido! Pri'pens'u, en ĉef'urb'o kiel Madrido!... Tiel pens'ant'e ŝajn'is al mi, ke ebl'e mi trov'os ĉe vi kio'n mi dezir'is.

D.^a Ir'e.—Kaj vi pov'as kred'i, sinjor'o D. Dieg'o, ke...

D. Di'e.—Mi tuj fin'os, sinjor'in'o; permes'u ke mi fin'u. Mi bon'e kompren'as, kar'a Francinjo, kia'n grand'a'n influ'o'n hav'is sur vi'a'n anim'o'n la sankt'a'j kutim'o'j kiu'j'n vi vid'is uz'ad'i en tiu mal'pek'a rifuĝ'ej'o de la religi'o kaj la virt'o; sed se malgraŭ ĉio tio la fantazi'o hejt'ig'it'a, cirkonstanc'o'j ne'atend'it'a'j, ig'is vi'n elekt'i person'o'n pli ind'a'n, sci'u ke mi neni'o'n vol'as per'fort'e. Mi est'as ver'dir'em'a; mi'a kor'o kaj mi'a lang'o neniam kontraŭ'dir'as unu la ali'a'n. Tio'n sam'a'n mi pet'as al vi, Francinjo, sincer'ec'o'n. La am'o kiu'n mi hav'as por vi ne dev'as ig'i vi'n mal'feliĉ'a. Vi'a patr'in'o ne est'as kapabl'a dezir'i i'o'n ne'just'a'n, kaj ŝi sci'as tre bon'e ke neni'u est'as feliĉ'a per fort'o. Se vi ne trov'as ĉe mi ec'o'j'n kiu'j vi'n inklin'as, se vi sent'as ali'a'n am'et'o'n en vi'a kor'o, kred'u mi'n, la plej mal'grand'a sekret'o kaŭz'us al mi mult'eg'a'n bedaŭr'o'n.

D.^a Ir'e.—Ĉu mi pov'as parol'i nun, sinjor'o?

D. Di'e.—Ŝi, ŝi dev'as parol'i, kaj sen re'memor'ig'ist'o kaj sen traduk'ist'o.

D.^a Ir'e.—Kiam mi tio'n ordon'os...

D. Di'e.—Nu, vi pov'as nun tio'n ordon'i, ĉar est'as ŝi, kiu dev'as respond'i. Mi edz'iĝ'os kun ŝi; kun vi, ne.

D.^a Ir'e.—Mi kred'as, sinjor'o D. Dieg'o, ke nek kun ŝi nek kun mi. Kia'n opini'o'n hav'as vi pri ni? Prav'e dir'as ŝi'a bapt'o'patr'o, kaj tre klar'e li skrib'is al mi antaŭ mal'mult'a'j tag'o'j, kiam mi aviz'is li'n pri tiu ĉi fianĉ'iĝ'o. Ĉar, kvankam li ne re'vid'is ŝi'n de la tag'o kiam li ten'is ŝi'n en preĝ'ej'o, li am'as ŝi'n mult'eg'e, kaj al ĉiu'j kiu'j tra'vetur'as Burg'o'n de Osma li demand'as kiel ŝi fart'as, kaj sen'ĉes'e li send'as kompliment'o'j'n per la konduk'ist'o.

D. Di'e.—Bon'e, sinjor'in'o, kio'n skrib'is la bapt'o'patr'o? Aŭ, pli bon'e parol'ant'e, kia'n rilat'o'n hav'as tio ĉio al la afer'o kiu nun okup'as ni'n?

D.^a Ir'e.—Jes, sinjor'o, ĝi hav'as rilat'o'n; jes, sinjor'o. Kaj kvankam mi mem tio'n dir'as, mi cert'ig'as al vi ke eĉ pastr'o ia de Atocha neniam verk'is leter'o'n pli bon'a'n ol tiu, kiu'n li send'is pri la edz'in'iĝ'o de la knab'in'o... Kaj li ne est'as profesor'o, nek abiturient'o, nek io simil'a, sed ordinar'a hom'o, kvazaŭ ne'grav'a, simpl'a burĝ'o, kiu hav'as mizer'a'n ofic'o'n kie li apenaŭ per'labor'as sufiĉ'o'n por manĝ'i... Sed li est'as tre ruz'a, kaj sci'as ĉio'n, kaj hav'as mir'ind'a'n facil'ec'o'n parol'ad'i kaj skrib'as laŭ ĝoj'ig'a stil'o, preskaŭ la tut'a leter'o est'is verk'it'a Latin'e,—ĉu vi aŭd'as? kaj en ĝi li don'is tre prudent'a'j'n konsil'o'j'n. Ŝajn'as ke li perfekt'e diven'is tio'n ĉi, kiu nun okaz'as al ni.

D. Di'e.—Sed, sinjor'in'o, neniel okaz'as afer'o ia kiu pov'as vi'n ofend'i.

D.^a Ir'e.—Kial? Ĉu vi vol'as ke mi ne ofend'iĝ'u aŭd'ant'e vi'n parol'i pri mi'a fil'in'o laŭ manier'o, kiu... Ŝi, kun ali'a'j am'o'j aŭ dub'o'j!... Nu, se tia'j ekzist'us... Di'o pardon'u mi'n!... mi mort'ig'us ŝi'n per bat'o'j; ĉu vi sci'as? Respond'u al li tuj, tial ke li vol'as, ke vi parol'u kaj mi silent'u. Rakont'u al li kiom da am'ant'o'j vi las'is en Madrido, kiam vi est'is du'dek'jar'a, kaj tiu'j'n, kiu'j'n vi hav'is en la monaĥ'in'ej'o ĉe tiu sankt'a vir'in'o. Dir'u tio'n por ke li trankvil'iĝ'u, kaj...

D. Di'e.—Mi, sinjor'in'o, est'as pli trankvil'a ol vi.

D.^a Ir'e.—Respond'u al li.

D.^a Fran.—Mi ne sci'as kio'n respond'i. Vi est'as tiel koler'ig'it'a'j.

D. Di'e.—Ne, kar'ul'in'o; tio ĉi est'as nur iom klar'ig'i tio'n, kio'n oni dev'as dir'i, sed koler'i! neniel. D.^a Iren'e sci'as kiom mi estim'as ŝi'n.

D.^a Ir'e.—Jes, sinjor'o, mi tio'n sci'as, kaj mi est'as tre dank'em'a pro la favor'o'j, kiu'j'n vi far'is al ni... kaj precip'e por tio...

D. Di'e.—Neni'u parol'u pri dank'o; ĉio tio kio'n mi pov'as far'i est'as mal'mult'a... Mi nur dezir'as ke D.^a Francinjo est'u kontent'a.

D.^a Ir'e.—Nu, ĉu ŝi ne tia est'as? Respond'u.

D.^a Fran.—Jes, sinjor'o, mi est'as kontent'a.

D. Di'e.—Kaj ke la ŝanĝ'o de stat'o kiu al'proksim'iĝ'as ne kaŭz'u al ŝi la plej mal'grand'a'n bedaŭr'o'n.

D.^a Ir'e.—Ne, sinjor'o; tut'e kontraŭ'e. Edz'iĝ'o pli ŝat'ind'a al ĉiu'j ne est'as imag'ebl'a.

D. Di'e.—Sub tiu supoz'o mi pov'as cert'ig'i vi'n ke ŝi neniam hav'os kaŭz'o'n pent'i. En ni'a hejm'o ŝi viv'os am'at'a kaj ador'at'a; kaj mi esper'as ke per bon'aĵ'o'j mi merit'os ŝi'a'n estim'o'n kaj amik'ec'o'n.

D.^a Fran.—Mi dank'as vi'n, sinjor'o D. Dieg'o... Al orf'ul'in'o mal'riĉ'a, sen'help'a kiel mi!...

D. Di'e.—Sed de ec'o'j tiel estim'ind'a'j, ke ili ŝi'n indig'as je pli grand'a riĉ'ec'o.

D.^a Ir'e.—Ven'u tie'n ĉi, ven'u... Ven'u tie'n ĉi, fil'in'o mi'a!

D.^a Fran.—Patr'in'et'o!

(D.^a Francisca lev'iĝ'as, ĉirkaŭ'pren'as si'a'n patr'in'o'n, kaj ili si'n kares'as reciprok'e.)

D.^a Ir'e.—Ĉu vi vid'as kiom mi am'as vi'n?

D.^a Fran.—Jes, sinjor'in'o.

D.^a Ir'e.—Kaj kiom mi serĉ'as vi'a'n feliĉ'ec'o'n; ĉar mi'a sol'a cel'o est'as vid'i vi'n loĝ'ig'it'a antaŭ ol mi mort'u.

D.^a Fran.—Mi bon'e sci'as tio'n.

D.^a Ir'e.—Kar'ul'in'o mi'a! Ĉu vi est'os bon'a?

D.^a Fran.—Jes, sinjor'in'o.

D.^a Ir'e.—Ho! vi ne sci'as kiom vi'n am'as vi'a patr'in'o.

D.^a Fran.—Sed, ĉu mi do ne am'as vi'n?

D. Di'e.—Ni for'ir'u, ni for'ir'u de tie ĉi. (Lev'iĝ'as D. Dieg'o, kaj post'e D.^a Iren'e.) Iu pov'as al'ven'i kaj trov'i ni'n tri plor'ant'a'j'n kiel tri infan'o'j.

D.^a Ir'e.—Jes; vi parol'as prav'e.

(Ili du ir'as en la ĉambr'o'n de D.^a Iren'e. D.^a Francisca ir'as post'e; kaj Rit'a, kiu en'ir'as tra la centr'a pord'o, ŝi'n halt'ig'as.)

Scen'o Vi

Rit'a, D.^a Francisca.

Rit'a.—Fraŭl'in'o... He! Silent'o'n! Fraŭl'in'o...

D.^a Fran.—Kio'n vi vol'as?

Rit'a.—Li ven'is.

D.^a Fran.—Kiel?

Rit'a.—Li ĵus al'ven'is. Mi don'is al li kares'o'n,—pet'ant'e al vi pardon'o'n—kaj nun li supr'e'n'ir'as la ŝtup'ar'o'n.

D.^a Fran.—Ho, Di'o!... Kio'n mi dev'as far'i?

Rit'a.—Bel'eg'a demand'o! Nun est'as plej grav'e ne perd'i temp'o'n per am'ind'um'a'j sen'senc'aĵ'o'j... Al la afer'o... kaj prudent'e. Kaj memor'u ke en la lok'o, kie ni trov'as ni'n la inter'parol'ad'o ne pov'as est'i tre long'a... Jen li est'as.

D.^a Fran.—Jes; est'as li.

Rit'a.—Mi for'ir'as vigl'ig'i tiu'j'n person'o'j'n... Kuraĝ'o'n, fraŭl'in'o, kaj decid'ec'o'n. (Ŝi en'ir'as la ĉambr'o'n de D.^a Iren'e.)

D.^a Fran.—Ne, ne, ĉar mi ankaŭ... Sed ne konven'as...

Scen'o Vi'i

D. Carlos (en'ir'as tra la centr'a pord'o), D.^a Francisca.

D. Car.—Francinjo!... Ĉarm'ul'in'o mi'a!... Jen mi est'as. Kiel vi fart'as, bel'ul'in'o? kiel?

D.^a Fran.—Bon'ven'o'n al vi.

D. Car.—Kial tiel mal'ĝoj'a? Ĉu ne merit'as mi'a al'ven'o pli da ĝoj'o?

D.^a Fran.—Est'as ver'e. Sed ĵus okaz'is al mi afer'o'j kiu'j frenez'ig'as mi'n. Ĉu vi sci'as?... Jes, vi ja sci'as. Post kiam mi skrib'is tiu'n leter'o'n, oni ven'ig'is mi'n... Morgaŭ Madridon... Tie est'as mi'a patr'in'o.

D. Car.—Kie?

D.^a Fran.—Tie, en tiu ĉambr'o. (Montr'ant'e la ĉambr'o'n de D.^a Iren'e.)

D. Car.—Sol'a?

D.^a Fran.—Ne, sinjor'o.

D. Car.—Ĉu kun la fianĉ'o edz'ig'ot'a? (Li al'proksim'iĝ'as al la ĉambr'o de D.^a Iren'e, halt'as kaj re'ven'as.) Pli'bon'e... Sed, ĉu ne est'as ali'a kun ŝi?

D.^a Fran.—Neni'u plu... Kio'n vi pens'as far'i?

D. Car.—Se mi for'las'us mi'n al mi'a pasi'o kaj al tio kio'n inspir'as al mi tiu'j okul'o'j, brav'eg'aĵ'o'n... Sed temp'o rest'as... Li ankaŭ pov'as est'i hom'o de honor'o, kaj ne est'as just'e insult'i li'n, tial ke li am'as vir'in'o'n tiel ind'a'n je am'o. Mi ne kon'as vi'a'n patr'in'o'n... ho! nun neni'o est'as far'ebl'a... Vi'a fam'o postul'as la unu'a'n pri'zorg'o'n.

D.^a Fran.—Est'as grand'a ŝi'a obstin'o ke mi edz'in'iĝ'u kun li.

D. Car.—Tio ne mal'help'as.

D.^a Fran.—Ŝi vol'as ke tiu ĉi edz'iĝ'o efektiv'iĝ'u tuj kiam ni al'ven'os Madridon.

D. Car.—Kial? Ne, neniam.

D.^a Fran.—Ambaŭ inter'konsent'is kaj dir'as...

D. Car.—Bon'e... Ili dir'os... Sed ne est'as ebl'e...

D.^a Fran.—Mi'a patr'in'o sen'ĉes'e parol'as al mi nur pri tio. Ŝi minac'as mi'n; ŝi plen'ig'is mi'n je tim'o... Li ankaŭ urĝ'as mi'n, promes'as al mi tiom da bon'aĵ'o'j, mi...

D. Car.—Kaj vi, kia'n esper'o'n don'as vi al li? Ĉu vi promes'is am'i li'n mult'e?

D.^a Fran.—Sen'dank'em'ul'o!... Ĉu vi ne sci'as ke?... Sen'dank'em'ul'o!

D. Car.—Jes, jes, mi sci'as, Francinjo... Mi est'as vi'a unu'a am'o.

D.^a Fran.—Kaj mi'a last'a.

D. Car.—Kaj mi perd'os la viv'o'n antaŭ ol for'las'i la lok'o'n kiu'n mi hav'as en tiu kor'o... Ĝi est'as tut'e mi'a... Ĉu ne?

D.^a Fran.—Kies do pov'as ĝi est'i?

D. Car.—Ĉarm'ul'in'o! Kia dolĉ'a esper'o viv'ig'as mi'n!... Unu sol'a vort'o el tiu buŝ'o cert'ig'as mi'n... Ĝi kuraĝ'ig'as mi'n por ĉio... Resum'e, jen mi est'as. Ĉu vi ven'ig'is mi'n por ke mi defend'u vi'n, liber'ig'u vi'n, plen'um'u dev'o'n mil kaj mil foj'e promes'it'a'n? Nu, ĝust'e pro tio mi ven'is. Se vi morgaŭ ir'os Madridon, mi ankaŭ tie'n ir'os. Vi'a patr'in'o sci'os kiu mi est'as. Tie mi pov'as kalkul'i kun la favor'o de ia mal'jun'ul'o bon'eg'a kaj estim'at'a, kiu'n, pli bon'e ol onkl'o, mi dev'as nom'i amik'o kaj patr'o. Li ne hav'as parenc'o'n pli proksim'a'n aŭ pli am'at'a'n ol mi; li est'as riĉ'a, kaj se la bon'aĵ'o'j de riĉ'ec'o hav'as por vi al'log'o'n i'a'n, tiu ĉi cirkonstanc'o al'don'os feliĉ'aĵ'o'j'n al ni'a unu'iĝ'o.

D.^a Fran.—Kaj kia'n valor'o'n hav'as por mi la tut'a'j riĉ'aĵ'o'j de la mond'o?

D. Car.—Mi ja sci'as. Ambici'o ne pov'as agit'i spirit'o'n tiel pur'a'n.

D.^a Fran.—Am'i kaj est'i am'at'a... Nek dezir'as mi pli, nek kon'as mi pli grand'a'n feliĉ'o'n.

D. Car.—Ne ekzist'as ali'a... Sed vi dev'as trankvil'iĝ'i kaj atend'i ĝis kiam la ŝanc'o ŝanĝ'os ni'a'n nun'a'n bedaŭr'o'n por daŭr'a feliĉ'ec'o.

D.^a Fran.—Sed, kiel ni ag'os por ke mi'a bon'a patr'in'o ne ricev'u mal'ĝoj'o'n?... Ŝi am'as mi'n tiom!... Mi ĵus dir'is al ŝi ke mi ne mal'ĝoj'ig'os ŝi'n, ke neniam mi for'las'os ŝi'n, ke ĉiam mi est'os obe'em'a kaj bon'a... Kaj ŝi kares'is mi'n tiel kor'tuŝ'it'a! Ŝi rest'is tiel konsol'it'a pro la mal'mult'o kiu'n mi sukces'is el'dir'i... Mi ne sci'as, mi ne sci'as, kia'n voj'o'n vi trov'os por ke ni ne en'fal'u en tiu'j'n ĉi danĝer'o'j'n.

D. Car.—Mi ĝi'n serĉ'os... Ĉu vi ne konfid'os je mi?

D.^a Fran.—Nepr'e, mi konfid'as. Ĉu vi kred'as ke mi est'us viv'a se tiu esper'o ne viv'ig'us mi'n? Sol'a kaj ne'kon'at'a de ĉiu'j, kio'n mi pov'us far'i? Se vi ne est'us ven'int'a, mi'a melankoli'o est'us mort'ig'int'a mi'n, ĉar mi ne hav'as iu'n al kiu mi turn'us mi'n, nek al kiu mi pov'us komunik'i ĝi'a'n kaŭz'o'n. Sed vi kondut'is kiel nobel'o kaj am'ant'o, kaj per vi'a al'ven'o vi ĵus don'is al mi la plej bon'a'n pruv'o'n de vi'a grand'a am'o. (Kor'tuŝ'it'a ŝi ek'plor'as.)

D. Car.—Kia plor'o!... Kiel ĝi konvink'as!... jes, Francinjo, mi sol'a sufiĉ'as por defend'i vi'n kontraŭ ĉiu'j kiu'j sub'prem'os vi'n. Kiu kuraĝ'os kontraŭ'star'i am'ant'o'n akcept'it'a'n? Neni'o'n tim'u.

D.^a Fran.—Ĉu ver'e?

D. Car.—Neni'o'n... La am'o unu'ig'is ni'a'j'n kor'o'j'n per fort'a'j lig'il'o'j, kaj nur la mort'o pov'as ili'n dis'kun'ig'i

Scen'o VIII

Rit'a, D. Carlos, D.^a Francisca.

Rit'a.—Fraŭl'in'o, en'ir'u, en'ir'u. Vi'a patr'in'o demand'as pri vi. Mi ir'as al'port'i la vesper'manĝ'o'n kaj post'e ili tuj kuŝ'iĝ'os. Kaj vi, sinjor'o am'ind'um'ant'o, vi pov'as dispon'i je vi mem.

D. Car.—Jes; ne konven'as vek'i suspekt'o'n. Mi ne bezon'as dir'i plu.

D.^a Fran.—Nek mi ankaŭ.

D. Car.—Ĝis morgaŭ, per la tag'lum'o ni vid'os tiu'n ĉi fam'a'n konkur'ant'o'n.

Rit'a.—Sinjor'o'n tre respekt'ind'a'n, tre riĉ'a'n, tre prudent'a'n, kiu port'as long'a'n ĵak'o'n kaj blank'a'n ĉemiz'o'n, kaj li hav'as ses'dek tut'a'j'n jar'o'j'n sub si'a peruk'o. (Ŝi for'ir'as tra la centr'a pord'o.)

D.^a Fran.—Ĝis morgaŭ.

D. Car.—Adiaŭ, Francinjo.

D.^a Fran.—Ir'u kuŝ'iĝ'i kaj ripoz'i.

D. Car.—Ripoz'i kun ĵaluz'o!

D.^a Fran.—Pri kiu?

D. Car.—Bon'a'n nokt'o'n. Dorm'u bon'e, Francinjo

D.^a Fran.—Dorm'i kun am'o!

D. Car.—Adiaŭ, ĉarm'ul'in'o.

D.^a Fran.—Adiaŭ (Ŝi en'ir'as la ĉambr'o'n de D.^a Inés.)

Scen'o IX

D. Carlos (promen'ant'e mal'trankvil'e), Kalamoĉo.

D. Car.—For'pren'i ŝi'n de mi?... Ne, li est'u kiu ajn, li ne for'pren'os ŝi'n de mi... Nek est'os ŝi'a patr'in'o tiel mal'saĝ'a, tiel obstin'a pro tiu edz'iĝ'o, kiam ŝi ek'sci'os ke ŝi'a fil'in'o mal'am'as ĝi'n... kaj ke mi mi'n inter'met'as... Ses'dek jar'o'j!... Ĝust'e li dev'as est'i tre riĉ'a... La mon'o!... Mal'ben'it'a est'u ĝi, kiu kre'as tiom da mal'pac'o!

Kal. (en'ir'ant'e tra la centr'a pord'o.)—Nu, sinjor'o, ni hav'as du'on'o'n da kapr'id'o rost'it'a kaj... almenaŭ ĝi ŝajn'as kapr'id'o... Ni hav'as bel'eg'a'n salat'o'n de kres'o'j sen miks'aĵ'o ia de mal'bon'a'j herb'o'j, bon'e lav'it'a'n, sek'ig'it'a'n kaj pret'ig'it'a'n per tiu'j ĉi pek'a'j man'o'j mi'a'j, tiel ke ne est'as ebl'e hav'i i'o'n pli bon'gust'a'n. Blank'a'n pan'o'n, kaj tri'jar'a'n vin'o'n... sekv'e, se ni dev'as manĝ'i kaj dorm'i, mi opini'as, ke...

D. Car.—Bon'e. Kie ni manĝ'os?

Kal.—Mal'supr'e. Tie mi pret'ig'is tabl'o'n mal'larĝ'a'n, mizer'a'n, kiu ŝajn'as pli'bon'e stabl'o'n de forĝ'ist'o.

Rit'a.—(En'ir'ant'e tra la centr'a pord'o kun kelk'a'j teler'o'j, tas'o'j, kuler'o'j kaj tabl'o'tuk'o). Kiu pet'as sup'o'n?

D. Car.—Profit'o'n al vi!

Kal.—Se est'as ia bel'ul'in'et'o kiu vol'as manĝ'i kapr'id'o'n rost'it'a'n, ŝi lev'u fingr'o'n.

Rit'a.—La bel'ul'in'et'o jam manĝ'is du'on'o'n da teler'eg'o da hak'aĵ'o... Sed mi dank'as, sinjor'o milit'ist'o. (Ŝi en'ir'as en la Ĉambr'o'n de D.^a Iren'e).

Kal.—Dank'em'a vi plaĉ'as al mi, ador'at'a.

D. Car.—Nu, ni ir'u.

Kal.—Ho! ho! ho! (Kalamoĉo ek'ir'as al la centr'a pord'o kaj re'ven'as; li al'proksim'iĝ'as al D. Carlos, kaj ili inter'parol'as sekret'e ĝis fin'o de la scen'o, kiam Kalamoĉo paŝ'as antaŭ'e'n kaj salut'as Simonon). He! silent'u; mi dir'as...

D. Car.—Kio'n?

Kal.—Ĉu vi ne vid'as tiu'n, kiu ven'as tie'n ĉi?

D. Car.—Ĉu est'as Simono?

Kal.—Li mem... Sed kiel diabl'e li...

D. Car.—Kaj kio'n ni far'os?

Kal.—Mi ne sci'as. Demand'i, mensog'i kaj... Ĉu vi don'as permes'o'n por...?

D. Car.—Jes, mensog'u tiom kiom vi vol'os... Kial est'as ven'int'a tie'n ĉi tiu hom'o?

Scen'o X

Simono (en'ir'as tra la centr'a pord'o), D. Carlos, Kalamoĉo.

Kal.—Simono, ĉu est'as vi?

Sim.—Salut'o'n, Kalamoĉo. Kiel vi fart'as?

Kal.—Bon'eg'e.

Sim.—Kiom mi ĝoj'as pro...

D. Car.—Nu, ĉu vi en Alcalá? Kio nov'a okaz'as do?

Sim.—Ho! ĉu vi, sinjor'o, est'is tie? Diabl'o!

D. Car.—Kaj mi'a onkl'o?

Sim.—Tre san'a.

Kal.—Sed, ĉu li rest'is en Madrido, aŭ...

Sim.—Kiu est'us dir'int'a al mi...? Kiel strang'e! Neniam pens'is mi, ke... Kaj vi, ĉi'a'n foj'o'n pli bel'a... Do, vi ven'is vid'i vi'a'n onkl'o'n, ĉu ne?

Kal.—Sen'dub'e vi al'port'as depeŝ'o'n de vi'a mastr'o?

Sim.—Kaj kiel varm'eg'a mi est'is? kaj kia polv'o sur la voj'o! Hu!

Kal.—Ver'ŝajn'e vi ven'is kolekt'i mon'o'n, ĉu ne?

D. Car.—Kred'ebl'e. Ĉar mi'a onkl'o hav'as tiu'n bien'et'o'n en Ajalviro... Ĉu vi ne ven'is por tio?

Sim.—Kaj kia fripon'o rezult'as la administr'ant'o! Neniam mi vid'is en la tut'a kamp'ar'o labor'ist'o'n pli ruz'a'n aŭ pli disput'em'a'n. Nu, ĉu vi ven'is de Zaragozo?

D. Car.—Nu, imag'u vi...

Sim.—Aŭ ĉu vi tie'n ir'as?

D. Car.—Kie'n?

Sim.—Zaragozon. Ĉu ne est'as tie la regiment'o?

Kal.—Sed, amik'o, ni for'ir'is la pas'int'a'n somer'o'n de Madrido. Ĉu ni ne dev'as est'i vojaĝ'int'a'j pli ol kelk'a'j mejl'o'j?

Sim.—Kio'n mi sci'as? Iu'j vojaĝ'as poŝt'e kaj est'as pli ol kvar monat'o'j sur la voj'o. Ĝi dev'as est'i mal'bon'eg'a voj'o.

Kal. (flank'e'n, si'n apart'ig'ant'e de Simono).—Mal'ben'it'a vi est'u, kaj vi'a voj'o, kaj la fripon'in'o kiu nask'is vi'n!

D. Car.—Sed, ankoraŭ vi ne dir'is, ĉu mi'a onkl'o est'as en Madrido aŭ en Alcalá, nek kial vi ven'is, nek...

Sim.—Vi est'as prav'a... Mi tuj rakont'os... Bon'e, do... Nu, la mastr'o dir'is...

Scen'o XI

D. Dieg'o, D. Carlos, Simono, Kalamoĉo.

D. Di'e. (parol'ant'e intern'e).—Ne, ne est'as neces'e; ĉar est'as lum'o tie ĉi. Bon'a'n nokt'o'n, Rit'a. (D. Carlos ŝancel'iĝ'as, kaj apart'ig'as si'n al la fund'o de l’ teatr'o.)

D. Car.—Mi'a onkl'o!

D. Di'e.—Simono! (El'ir'as D. Dieg'o el la ĉambr'o de D.^a Iren'e, si'n direkt'ant'e al si'a propr'a; li ek'vid'as D. Carlos kaj al'proksim'iĝ'as al li. Simono prezent'as lum'o'n kaj tuj las'as la kandel'o'n sur la tabl'o'n.)

Sim.—Jen mi est'as, sinjor'o.

D. Car.—Ĉio perd'iĝ'is.

D. Di'e.—Nu... sed, kiu est'as tiu?

Sim.—Amik'o vi'a, sinjor'o.

D. Car.—Mi mort'as.

D. Di'e.—Kial amik'o? Kiel? Al'port'u tiu'n lum'o'n.

D. Car.—Onkl'o! (Li vol'as kis'i la man'o'n de D. Dieg'o, kiu koler'e apart'ig'as li'n.)

D. Di'e.—For de tie ĉi!

D. Car.—Sinjor'o!

D. Di'e.—For! Mi ne sci'as kial mi ne... Kio'n vi far'as tie ĉi?

D. Car.—Se vi ek'koler'as kaj...

D. Di'e.—Kio'n vi far'as tie ĉi?

D. Car.—Mi'a mal'feliĉ'o ven'ig'is mi'n.

D. Di'e.—Ĉiam kaŭz'ant'e al mi enu'o'n, ĉiam. Sed... (al'proksim'iĝ'ant'e al D. Carlos), kio'n vi dir'as? Ĉu ver'e vi hav'as mal'feliĉ'o'n?... Dir'u do, kio okaz'is? Kial est'as vi tie ĉi?

Kal.—Tial ke li respekt'eg'as vi'n kaj li tre am'as vi'n, kaj...

D. Di'e.—Al vi mi neni'o'n demand'as. Kial vi for'las'is Zaragozon sen mi'a permes'o? Kial vi tim'as ek'vid'ant'e mi'n? I'o'n vi far'is; jes, cert'e, vi far'is i'a'n sen'senc'aĵ'o'n, kiu kost'os la viv'o'n al vi'a mal'feliĉ'a onkl'o.

D. Car.—Ne, sinjor'o, ĉar mi neniam forges'os la princip'o'j'n de ver'em'ec'o kaj prudent'o, kiu'j'n vi tiel oft'e inspir'is al mi.

D. Di'e.—Kial vi ven'is, do? Ĉu est'as duel'o? Ĉu est'as ŝuld'o'j? Ĉu est'as ia mal'pac'o kun vi'a'j ĉef'o'j? Liber'ig'u mi'n de tiu dub'o, Carlos... Fil'o mi'a, sen'ig'u mi'n je tiu mal'kviet'o.

Kal.—Nu, tio ĉio est'as nur ke...

D. Di'e.—Mi jam dir'is ke vi silent'u... Ven'u ĉi tie'n. (Ek'kapt'ant'e unu man'o'n de D. Carlos, li apart'ig'as si'n kun li en angul'o'n de l’ teatr'o kaj mal'laŭt'e parol'as kun li.) Dir'u al mi kio okaz'as?

D. Car.—Mal'saĝ'aĵ'o, mank'o de obe'o al vi. Ven'i Madridon sen vi'a antaŭ'a permes'o... Mi mult'e pent'as, ĉar vi tiel ĉagren'iĝ'is ek'vid'int'e mi'n.

D. Di'e.—Kaj krom tio, kio okaz'as?

D. Car.—Neni'o, sinjor'o.

D. Di'e.—Sed kia mal'feliĉ'o est'as tiu pri kiu vi parol'is?

D. Car.—Neni'a. Renkont'i vi'n en tiu ĉi lok'o... kaj tiom ĉagren'i vi'n kiam mi esper'is surpriz'i vi'n en Madrido, est'ad'i ĉe vi kelk'a'j'n semajn'o'j'n, kaj re'ven'i kontent'e tial ke mi vid'is vi'n.

D. Di'e.—Ĉu ne est'as pli ol tio?

D. Car.—Ne, sinjor'o.

D. Di'e.—Pri'pens'u bon'e.

D. Car.—Ne, sinjor'o. Por tio mi ven'is. Neni'o pli est'as.

D. Di'e.—Sed ne dir'u al mi... Est'as ne'ebl'e ke tia'j for'kur'ad'o'j... Ne, sinjor'o... Kiu do pov'us konsent'i, ke oficir'o for'ir'u kiam li hav'as tiu'n kapric'o'n, kaj tia'manier'e for'las'u si'a'j'n standard'o'j'n?... Ĉar se tia'j ekzempl'o'j oft'e ripet'iĝ'us, adiaŭ, disciplin'o milit'a... Resum'e, tio ne pov'as est'i.

D. Car.—Konsider'u, sinjor'o, ke ni est'as en pac'a temp'o: ke en Zaragozo ne est'as bezon'e deĵor'i tiel vigl'e, kiel en ali'a'j garnizon'o'j, kie oni ne permes'as ripoz'i la milit'ist'ar'o'n... kaj fin'e, vi pov'as supoz'i, ke mi'a vojaĝ'o hav'as aprob'o'n kaj permes'o'n de mi'a'j estr'o'j; ke mi ankaŭ zorg'as pri mi'a bon'a fam'o, kaj ke kiam mi for'ir'is mi est'is cert'a, ke mi ne est'as neces'a tie.

D. Di'e.—Oficir'o est'as ĉiam neces'a por si'a'j soldat'o'j. La reĝ'o hav'as li'n tie por ke li instru'u ili'n, protekt'u ili'n kaj don'u al ili ekzempl'o'n de disciplin'o, de kuraĝ'o kaj virt'o.

D. Car.—Vi est'as prav'a; sed mi jam dir'is la kaŭz'o'j'n...

D. Di'e.—Ĉiu'j tiu'j kaŭz'o'j neni'o'n valor'as. Kial vi ek'sent'is tia'n dezir'o'n vid'i vi'a'n onkl'o'n? Tio kio'n vol'as vi'a Moŝt'a onkl'o ne est'as vi'n vid'i ĉiu'semajn'e, sed sci'i ke vi est'as hom'o prudent'a kaj ke vi plen'um'as vi'a'j'n dev'o'j'n. Tio est'as kio'n li vol'as... Sed... (Li laŭt'ig'as la voĉ'o'n kaj promen'as mal'trankvil'e), mi aranĝ'os tiel, ke tia'j petol'aĵ'o'j ne ripet'iĝ'os. Kio'n vi dev'as nun far'i, tio est'as ke vi tuj for'ir'u.

D. Car.—Sinjor'o, se...

D. Di'e.—Nepr'e, kaj tuj. Vi ne pov'as dorm'i tie ĉi.

Kal.—Sed la ĉeval'o'j ne pov'as plu kur'i, nek si'n mov'i.

D. Di'e.—For'port'u ili'n do (al Kalamoĉo), kun la valiz'o'j al la gast'ej'o ekster mur'o'j. Vi (al do'n Carlos), ne dorm'os tie ĉi.

Ir'u (al Kalamoĉo), vi, fripon'o, rapid'u. Ĉio sub'e'n. Pag'u la kalkul'o'n, sel'u la ĉeval'o'j'n kaj marŝ'u... Help'u li'n, (al Simono). Kiom da mon'o vi hav'as?

Sim.—Mi hav'as ĉirkaŭ kvar aŭ ses unc'o'j'n. (Li pren'as kelk'a'j'n mon'er'o'j'n el mon'uj'o kaj don'as ili'n al D. Dieg'o.)

D. Di'e.—Don'u al mi... Nu, kio'n vi far'as? Ĉu mi ne dir'is ke tuj? Flug'u. Kaj vi (al Simono), ir'u kun li, help'u li'n kaj ne re'ven'u ĝis kiam ili est'os for'ir'int'a'j. (La du serv'ist'o'j en'ir'as la ĉambr'o'n de D. Carlos.)

Scen'o XII

D. Dieg'o, D. Carlos.

D. Di'e.—Pren'u. (Li don'as al li la mon'o'n.) Tio ĉi sufiĉ'as por la vojaĝ'o. Kiam mi tio'n ordon'as, mi bon'e sci'as kio'n mi far'as. Ĉu vi ne sci'as, ke est'as ĉio por vi'a bon'o, kaj ke vi'a al'ven'o tie'n ĉi est'as mal'saĝ'aĵ'o? Vi ne dev'as mal'ĝoj'i pro tio, nek kred'i ke est'as mank'o je am'o... Vi ja sci'as ke mi ĉiam am'is vi'n, kaj se vi kondut'os konven'e mi est'os vi'a amik'o, kiel mi ĉiam est'is.

D. Car.—Mi ja sci'as.

D. Di'e.—Bon'e, do, obe'u kio'n mi ordon'is.

D. Car.—Mi nepr'e tio'n far'os.

D. Di'e.—Al la gast'ej'o ekster mur'o'j. (Al la du serv'ist'o'j kiu'j el'ir'as el la ĉambr'o de D. Carlos kun li'a'j pak'aĵ'o'j, kaj for'ir'as tra la centr'a pord'o). Tie vi pov'os dorm'i dum la ĉeval'o'j manĝ'os kaj ripoz'os, kaj ne re'ven'u tie'n ĉi sub ia ajn pretekst'o, nek re'turn'e'n ir'u en la urb'o'n... memor'u! kaj je la tri'a aŭ la kvar'a, marŝ'u. Ne forges'u, ĉar mi ek'sci'os je kiu hor'o vi for'ir'is. Ĉu vi kompren'as?

D. Car.—Jes, sinjor'o.

D. Di'e.—Atent'u ke vi tio'n far'os.

D. Car.—Jes, sinjor'o, mi far'os kiel vi ordon'as.

D. Di'e.—Bon'e, adiaŭ. Ĉio'n mi pardon'as al vi. Di'o est'u kun vi... Kaj mi ankaŭ ek'sci'os kiam vi est'os al'ven'int'a Zaragozon. Ne imag'u, ke mi ne'sci'as kio'n vi far'is la last'a'n foj'o'n.

D. Car.—Kio'n, do, mi far'is?

D. Di'e.—Ĉu mi ne dir'is, ke mi sci'as kaj ke mi pardon'as? Kio'n pli vi vol'as? Ne est'as nun neces'e pri'trakt'i tio'n. For'ir'u.

D. Car.—Rest'u kun Di'o. (Li kvazaŭ for'ir'as kaj re'ven'as.)

D. Di'e.—Ĉu vi ne kis'as la man'o'n de vi'a onkl'o?

D. Car.—Mi ne kuraĝ'is. (Li kis'as la man'o'n de D. Dieg'o kaj ili ĉirkaŭ'pren'as si'n.)

D. Di'e.—Ĉirkaŭ'pren'u mi'n; ebl'e ni ne re'vid'os ni'n.

D. Car.—Kio'n vi dir'as? Tio'n ne permes'u Di'o!

D. Di'e.—Kiu sci'as, fil'o mi'a? Ĉu vi hav'as ŝuld'o'j'n? Ĉu vi bezon'as i'o'n?

D. Car.—Ne, sinjor'o. Nun'temp'e ne.

D. Di'e.—Strang'e, ĉar vi est'as ĉiam mal'ŝpar'em'a. Ĉar vi kalkul'as kun la mon'uj'o de vi'a onkl'o... Bon'e, do, mi skrib'os al S.^ro Aznar, ke li don'u al vi cent doblonojn por mi'a kont'o. Kaj atent'u pri la manier'o el'spez'i ili'n. Ĉu vi kart'lud'as?

D. Car.—Ne, sinjor'o, neniam je mi'a viv'o.

D. Di'e.—Atent'u pri tio. Nu, bon'a'n vojaĝ'o'n. Kaj ne tro'varm'ig'u vi'n; tag'vetur'o'j mez'e'grand'a'j kaj ne pli... Ĉu vi for'ir'as kontent'e?

D. Car.—Ne, sinjor'o, ĉar vi am'as mi'n mult'e vi kovr'as mi'n per bon'far'aĵ'o'j kaj mi pag'as vi'n mal'bon'e.

D. Di'e.—Ni ne parol'u plu pri la pas'int'o... Adiaŭ.

D. Car.—Ĉu vi rest'as koler'ig'it'a de mi?

D. Di'e.—Ne, ne, ver'e. Mi enu'iĝ'is iom, sed tio ja pas'is. (Met'ant'e si'a'j'n du man'o'j'n sur la ŝultr'o'j'n de D. Carlos.) Kondut'u kiel saĝ'ul'o.

D. Car.—Ne dub'u pri tio.

D. Di'e.—Kiel honor'ind'a oficir'o.

D. Car.—Mi tio'n promes'as.

D. Di'e.—Adiaŭ, Carlos. (Ili ĉirkaŭ'pren'as si'n.)

D. Car.—(Apart'e, for'ir'ant'e tra la centr'a pord'o.) Kaj mi for'las'as ŝi'n! Mi perd'as ŝi'n por ĉiam!

Scen'o XIII

D. Dieg'o.

Sufiĉ'e bon'e tio aranĝ'iĝ'is... Post'e li ek'sci'os ĝi'n, feliĉ'e... Sed tio'n skrib'i al li ne est'as sam'e kiel... Jam far'it'a, ne est'as grav'e... Li, ĉiam tiel respekt'a por si'a onkl'o!... Li est'as el or'o!

(Li for'viŝ'as si'a'j'n larm'o'j'n, pren'as kandel'o'n, kaj en'ir'as si'a'n ĉambr'o'n. La teatr'o rest'as mal'lum'a kaj sol'a dum mal'long'a temp'o.)

Scen'o XIV

D.^a Francisca, Rit'a.

(Ili el'ir'as el la ĉambr'o de D.^a Iren'e. Rit'a port'as kandel'o'n kaj met'as ĝi'n sur la tabl'o'n.)

Rit'a.—Tie ĉi est'as grand'a silent'o.

D.^a Fran.—Ili dev'as est'i jam kuŝ'iĝ'int'a'j... Kred'ebl'e ili est'as tre lac'a'j.

Rit'a.—Ĝust'e.

D.^a Fran.—Vetur'ad'o tiel long'a!

Rit'a.—Dev'ig'it'a de am'o, fraŭl'in'o.

D.^a Fran.—Jes, vi prav'e parol'as: am'o... Kaj mi mem, kio'n mi ne far'us por li?

Rit'a.—Sed tiu ĉi ne est'os la last'a mir'ind'aĵ'o. Kiam ni al'ven'os Madridon, tiam ni ver'e vid'os. Tiu mal'feliĉ'ul'o D. Dieg'o, kia'n ĉagren'eg'o'n li ricev'os! Kaj ali'part'e li est'as sinjor'o tiel bon'a, ke est'as domaĝ'e...

D.^a Fran.—Nu, ĝust'e de tio de'ven'as ĉio. Se li est'us hom'o mal'estim'ind'a, mi'a patr'in'o ne est'us akcept'int'a li'a'n pet'o'n, nek mi est'us dev'ig'at'a kaŝ'i mi'a'n enu'o'n. Sed la afer'o jam ŝanĝ'iĝ'is, Rit'a. Do'n Felix ven'is kaj mi nun tim'as neniu'n. Est'ant'e mi'a sort'o reg'at'a de li, mi konsider'as mi'n la plej feliĉ'a el ĉiu'j vir'in'o'j.

Rit'a.—Ha! okaz'e mi memor'as... Kaj ŝi tiel rekomend'is al mi... Est'as vid'ebl'e ke pro tiu ĉi am'ind'um'ad'o mi'a spirit'o est'as... Mi tuj al'port'os ĝi'n... (Ŝi turn'as si'n al la ĉambr'o de D.^a Iren'e.)

D.^a Fran.—Kie'n vi ir'as?

Rit'a.—Serĉ'i la turd'o'n, ĉar mi preskaŭ forges'is re'tir'i ĝi'n el tie.

D.^a Fran.—Jes, al'port'u ĝi'n; ke ĝi ne komenc'u preĝ'ad'i kiel hieraŭ nokt'e... Oni las'is ĝi'n apud la fenestr'o... Sed zorg'em'e, ne vek'u la patr'in'o'n.

Rit'a.—Jes; aŭskult'u la bru'o'n de ĉeval'o'j kiu'j paŝ'as tie mal'supr'e. Ĝis al'ven'o al ni'a strat'o de la Lup'o, numer'o 7, du'a etaĝ'o, est'as ne'util'e pens'i pri dorm'o... Kaj tiu mal'ben'it'a pord'eg'o kiu knar'as tiel...

D.^a Fran.—Vi pov'as pren'i la kandel'o'n.

Rit'a.—Ne est'as neces'e; mi sci'as kie ĝi trov'iĝ'as. (Ŝi for'ir'as en la ĉambr'o'n de D.^a Iren'e.)

Scen'o XV

Simono (en'ir'as tra la centr'a pord'o), D.^a Francisca.

D.^a Fran.—Mi kred'is ke vi est'as kuŝ'iĝ'int'a'j.

Sim.—La mastr'o sen'dub'e tio'n far'is, sed mi ankoraŭ ne sci'as kie mi kuŝ'iĝ'os... kaj mi est'as tiel dorm'em'a.

D.^a Fran.—Kia'j person'o'j ĵus al'ven'is?

Sim.—Neni'u. Est'as iu'j, kiu'j est'is tie ĉi kaj ili ĵus for'ir'is.

D.^a Fran.—La konduk'ist'o'j?

Sim.—Ne, fraŭl'in'o. Oficir'o kun serv'ist'o, kiu'j ir'as Zaragozon, laŭ kio'n oni dir'as.

D.^a Fran.—Kiu'j, dir'as vi, ili est'as?

Sim.—Ia sub'kolonel'o kun si'a serv'ist'o.

D.^a Fran.—Kaj ili est'is tie ĉi?

Sim.—Jes, fraŭl'in'o, tie en tiu ĉambr'o.

D.^a Fran.—Mi ne vid'is ili'n.

Sim.—Ŝajn'as ke ili al'ven'is hodiaŭ post-tag'mez'e... Kred'ebl'e ili jam fin'is si'a'n afer'o'n... Nu, ili for'ir'is... Bon'a'n nokt'o'n, fraŭl'in'o. (Li en'ir'as la ĉambr'o'n de D. Dieg'o.)

Scen'o XVI

Rit'a, D.^a Francisca.

D.^a Fran.—Ho, Di'o mi'a de mi'a spirit'o! Kio est'as tio ĉi? Mi ne pov'as star'i sur'pied'e... Mal'feliĉ'ul'in'o! (Ŝi sid'iĝ'as sur seĝ'o'n apud la tabl'o.)

Rit'a.—Fraŭl'in'o, mi al'ven'as mort'ant'e. (Ŝi kun'port'as la kaĝ'o'n de la turd'o, kaj met'as ĝi'n sur la tabl'o'n, mal'ferm'as la pord'o'n de la ĉambr'o de do'n Carlos, kaj re'ven'as.)

D.^a Fran.—Ho, est'as cert'e! Ĉu vi ankaŭ sci'as?

Rit'a.—Las'u mi'n; mi ankoraŭ ne kred'as, kio'n mi vid'is... Tie ĉi est'as neni'u... nek valiz'o'j, nek vest'o'j, nek... sed kiel li pov'is tromp'i mi'n?... Mi mem vid'is ili'n for'ir'ant'a'j'n.

D.^a Fran.—Ĉu est'is ili?

Rit'a.—Jes, fraŭl'in'o; ili du.

D.^a Fran.—Sed ĉu ili for'las'is la urb'o'n?

Rit'a.—Mi vigl'ig'is ili'n ĝis kiam ili tra'ir'is la Pord'eg'o'n de Martir'o'j. Ĝi est'as tre proksim'a.

D.^a Fran.—Kaj ĉu tiu est'as la voj'o al Aragono?

Rit'a.—Tiu est'as.

D.^a Fran.—Mal'ind'a! Mal'ind'ul'o!

Rit'a.—Fraŭl'in'o!

D.^a Fran.—Kiel ofend'is vi'n tiu ĉi mal'feliĉ'ul'in'o?

Rit'a.—Mi est'as tut'e trem'ant'e... Sed... Tio est'as ne'kompren'ebl'a. Mi ne pov'as diven'i la kaŭz'o'j'n de tia ag'o.

D.^a Fran.—Ĉu mi ne am'is li'n pli ol mi'a'n viv'o'n? Ĉu li ne vid'is mi'n frenez'a pro am'o?

Rit'a.—Mi ne sci'as kio'n dir'i pri'pens'ant'e ag'o'n tiel hont'a'n.

D.^a Fran.—Kio'n vi pov'as dir'i? Ke li neniam am'is mi'n, nek est'as vir'o honor'ind'a. Kaj li ven'is por tio! Mi'n tromp'i, mi'n for'las'i tia'manier'e! (Ŝi lev'iĝ'as, kaj Rit'a sub'ten'as ŝi'n.)

Rit'a.—Pens'i ke li'a al'ven'o hav'is ali'a'n cel'o'n ne ŝajn'as al mi natur'e... Ĵaluz'o... Kial pov'as li est'i ĵaluz'a? Kaj tio mem dev'is en'am'ig'i li'n ankoraŭ pli. Li ne est'as tim'em'ul'o kaj est'as ne'util'e dir'i, ke li tim'is si'a'n konkur'ant'o'n.

D.^a Fran.—Vi lac'iĝ'as van'e. Dir'u ke li est'as perfid'ul'o, dir'u ke li est'as monstr'o de kruel'ec'o, kaj vi ĉio'n dir'os.

Rit'a.—Ni for'ir'u el tie ĉi, ĉar iu pov'as al'ven'i.

D.^a Fran.—Jes, ni for'ir'u... Ir'u ni plor'eg'i... Kaj en kia situaci'o li las'as mi'n! Sed ĉu vi vid'as kia'n fripon'o'n?

Rit'a.—Jes, fraŭl'in'o, mi ja kon'as li'n.

D.^a Fran.—Kiel bon'e li sci'is ŝajn'ig'i!... Kaj kun kiu? Kun mi. Sed ĉu mi merit'is, ke oni tiel hont'e tromp'u mi'n? Ĉu merit'is mi'a am'o tiu'n rekompenc'o'n? Di'o de mi'a viv'o! Kia est'as mi'a krim'o, kia ĝi est'as?

(Rit'a pren'as la kandel'o'n, kaj ili du ir'as en la ĉambr'o'n de D.^a Francisca.)

Tri'a Akt'o

(Teatr'o mal'lum'a. Sur la tabl'o est'as kandel'ing'o kun kandel'o esting'it'a, kaj la kaĝ'o de l’ tord'o. Simono dorm'as etend'it'a sur benk'o. D. Dieg'o el'ir'as el si'a ĉambr'o fin'ant'e si'n vest'i per nokt'a surtut'o.)

Scen'o I

D. Dieg'o, Simono.

D. Di'e.—Tie ĉi almenaŭ se mi ne dorm'os mi ne fluid'iĝ'os. Ho, fi! dorm'o'ĉambr'o kiel tiu ne... Kiel ronk'as tiu! Ni respekt'u li'a'n dorm'ad'o'n ĝis tag'iĝ'o, kiu ja baldaŭ aper'os... (Simono vek'iĝ'as, kaj ek'vid'ant'e D. Dieg'o'n, li lev'iĝ'as.) Kio okaz'as. Atent'u, hom'o, ne fal'u!

Sim.—Kio? Ĉu vi est'is tie, sinjor'o?

D. Di'e.—Jes; mi tie'n ĉi el'ir'is, ĉar tie est'as ne'ebl'e rest'i.

Sim.—Nu, mi almenaŭ, kvankam la lit'o est'as mal'mol'a, mi dorm'is kiel imperi'estr'o.

D. Di'e.—Mal'bon'a kompar'o! Dir'u ke vi dorm'is kiel mal'riĉ'ul'o, kiu ne hav'as mon'o'n, nek ambici'o'j'n, nek riproĉ'o'j'n de konscienc'o.

Sim.—Efektiv'e, vi est'as prav'a. Kaj nun kiom'a hor'o est'as?

D. Di'e.—Antaŭ ne'mult'e son'is la tur'horloĝ'o de Sankt’ Just'o kaj se mi ne erar'as est'is la tri'a.

Sim.—Ha! ni'a'j kavalir'o'j do est'as jam rajd'ant'a'j sur la voj'o kaj salt'ig'ant'a'j fajr'er'o'j'n.

D. Di'e.—Jes, kred'ebl'e ili jam for'ir'is... Li tio'n promes'is kaj mi esper'as, ke li ĝi'n plen'um'os.

Sim.—Sed vi dev'is vid'i kiel mal'gaj'e li for'ir'is, kaj kiel mal'ĝoj'e.

D. Di'e.—Est'is neces'e.

Sim.—Mi ja sci'as.

D. Di'e.—Ĉu vi vid'is li'a'n mal'ĝust'a'temp'a'n al'ven'o'n?

Sim.—Est'as ver'e... Sen vi'a permes'o, sen avert'o, sen urĝ'a kaŭz'o. Ver'e li mal'bon'e ag'is... Kvankam, spit'e ĉio'n, li hav'as merit'o'j'n sufiĉ'a'j'n por ke oni pardon'u al li tiu'n erar'o'n... Mi vol'as dir'i... Ŝajn'as al mi ke la pun'o ne est'os pli grand'a... Ĉu ne?

D. Di'e.—Ne, kial? Est'as nur afer'o dev'ig'i li'n re'turn'i... Vi ja kompren'as en kia'j kondiĉ'o'j li kapt'is mi'n. Mi ja cert'ig'as vi'n, ke kiam li for'ir'is mi hav'is tia'n mal'ĝoj'o'n en mi'a kor'o... (Son'as mal'proksim'e tri ek'bat'o'j de man'o'j, kaj mal'mult'e post'e oni aŭd'as lud'et'i muzik'il'o'n.) Kio son'is?

Sim.—Mi ne sci'as. Hom'o'j pas'ant'a'j sur la strat'o. Kred'ebl'e kamp'ar'an'o'j.

D. Di'e.—Silent'u!

Sim.—Ja, muzik'o'n ni hav'os, ver'ŝajn'e.

D. Di'e.—Jes; se ili lud'os bon'e.

Sim.—Kaj kiu est'as la am'ant'o kiu ven'as en tia hor'o far'i muzik'o'n sur strat'o tiel mal'pur'eg'a? Mi vet'as ke tio est'as am'ind'um'aĵ'o al la serv'ist'in'o de la gast'ej'o, kiu est'as mal'bel'ul'in'et'o.

D. Di'e.—Ebl'e est'as.

Sim.—Nun, ili komenc'as; ni aŭskult'u. (Oni lud'as intern'e serenad'o'n.) Nu, mi konfes'as ke lud'as tre lert'e la petol'a raz'ist'et'o.

D. Di'e.—Ne; ne ekzist'as raz'ist'o kiu sci'as tio'n far'i, kiel ebl'e plej bon'e li sci'us raz'i.

Sim.—Ĉu vi vol'as ke mi rigard'u iom tra la fenestr'o por vid'i kiu...

D. Di'e.—Ne, las'u ili'n. Kompat'ind'ul'o'j! Kiu sci'as la grav'ec'o'n kiu'n ili don'as al si'a muzik'o? Mi ne ŝat'as enu'ig'i iu'n. (El'ir'as el si'a ĉambr'o D.^a Francisca, kaj Rit'a kun ŝi. Ambaŭ si'n turn'as al la fenestr'o. D. Dieg'o kaj Simono apart'iĝ'as kaj observ'as.)

Sim.—Sinjor'o, he! rapid'e, tie'n ĉi en angul'et'o'n.

D. Di'e.—Kio'n vi vol'as?

Sim.—Ĉar mal'ferm'iĝ'as la pord'o de tiu dorm'o'ĉambr'o kaj est'as ekster'ordinar'a flar'o de sub'jup'o'j.

D. Di'e.—Ĉu ver'e? Ni mal'antaŭ'e'n'ir'u.

Scen'o II

D.^a Francisca, Rit'a, D. Dieg'o, Simono.

Rit'a.—Zorg'em'e, fraŭl'in'o.

D.^a Fran.—Laŭ'long'e de la mur'o; ĉu mi ne bon'e marŝ'as? (Oni re'e prov'as la muzik'il'o'n.)

Rit'a.—Jes, fraŭl'in'o... Sed ili re'komenc'as lud'i... Silent'o'n!

D.^a Fran.—Ne mov'iĝ'u... Ni ek'sci'u unu'e se est'as li.

Rit'a.—Ĉu kred'ebl'e li ne est'as. La signal'o ne pov'as mensog'i.

D.^a Fran.—Silent'u. (Ripet'iĝ'as intern'e la antaŭ'a sonat'o.) Jes, li est'as! Di'o mi'a! (Rit'a al'proksim'iĝ'as al la fenestr'o, mal'ferm'as kaj don'as tri man'plaŭd'o'j'n. La muzik'o ĉes'as.) Vid'u, li respond'as. Ĝoj'u, kor'o! Est'as li.

Sim.—Ĉu vi aŭd'as?

D. Di'e.—Jes.

Sim.—Kio'n do signif'as tio?

D. Di'e.—Silent'u.

D.^a Fran.—(Rigard'as ekster'e'n tra mal'ferm'it'a fenestr'o. Rit'a rest'as post ŝi. La punkt'et'o'j el'montr'as la inter'romp'o'j'n, pli'mal'pli long'a'j'n, kiu'j okaz'as.) Mi est'as... Kaj kio'n mi pov'is pens'i ek'vid'int'e kio'n vi far'is?... Kia for'kur'o est'as tiu? Rit'a (ŝi apart'iĝ'as de la fenestr'o, kaj post'e re'turn'as), amik'in'o, pro Di'o, est'u atent'a, kaj se vi aŭd'os bru'o'n, avert'u mi'n tuj... Por ĉiam? Mal'feliĉ'a mi!... Bon'e, ĵet'u ĝi'n... Sed mi ne bon'e kompren'as... Ho, ve! do'n Felix, mi neniam vid'is vi'n tiel tim'em'a... (Leter'o est'as ĵet'at'a de ekster'e en la teatr'o'n. D.^a Francisca serĉ'as sed ne trov'as ĝi'n, kaj re'e rigard'as ekster'e'n.) Ne, mi ne kapt'is ĝi'n, sed tie ĉi ĝi est'as sen'dub'e... Kaj ĉu mi ne dev'as sci'i ĝis morgaŭ la kaŭz'o'j'n kiu'j dev'ig'is vi'n for'las'i mi'n mort'ant'a?... Jes, mi vol'as ĝi'n lern'i el vi'a buŝ'o. Vi'a Francinjo ordon'as tio'n al vi... Kaj kiel ŝajn'as al vi ke est'as la mi'a? Ĝi ne en'ten'iĝ'as en mi'a brust'o... Dir'u. (Simono paŝ'as iom antaŭ'e'n, tuŝ'as la kaĝ'o'n kaj fal'ig'as ĝi'n.)

Rit'a.—Fraŭl'in'o, ni for'kur'u de tie ĉi... Rapid'e, ĉar est'as hom'o'j.

D.^a Fran.—Mal'feliĉ'a mi! Gvid'u mi'n.

Rit'a.—Ni ir'u.

(El'ir'ant'e, Rit'a tuŝ'as Simonon. La du vir'in'o'j en'ir'as rapid'eg'e la ĉambr'o'n de D.^a Francisca.)

D.^a Fran.—Mi mort'as!

Scen'o III

D. Dieg'o, Simono.

D. Di'e.—Kia bru'o est'is tiu?

Sim.—Unu el la fantom'o'j kiu for'ir'ant'e tuŝ'is mi'n.

D. Di'e.—Al'proksim'iĝ'u al tiu fenestr'o, kaj rigard'u se est'as paper'et'o sur la plank'o... Kia okaz'int'aĵ'o!

Sim.—(Palp'ant'e la plank'o'n apud la fenestr'o.) Mi neni'o'n trov'as, sinjor'o.

D. Di'e.—Serĉ'u bon'e, ĝi dev'as est'i tie.

Sim.—Ĉu oni en'ĵet'is ĝi'n de la strat'o?

D. Di'e.—Jes... Kia am'ant'o est'as tiu?... Kaj je dek'ses jar'o'j kaj eduk'it'a en monaĥ'in'ej'o... Nun est'as fin'it'a mi'a tut'a iluzi'o.

Sim.—Jen ĝi est'as. (Li trov'as la leter'o'n kaj don'as ĝi'n al D. Dieg'o.)

D. Di'e.—Ir'u sub'e'n, kaj ek'fajr'u kandel'o'n... en la ĉeval'ej'o aŭ la kiurejo, tie vi trov'os i'a'n lantern'o'n... kaj re'ven'u tuj kun ĝi.

(For'ir'as Simono tra la centr'a pord'o.)

Scen'o Iv

D. Dieg'o.

Kaj kiu'n mi kulp'ig'os? (Si'n apog'ant'e sur la post'a part'o de seĝ'o.)... Ĉu la kulp'ul'o est'as ŝi, aŭ ŝi'a patr'in'o, aŭ ŝi'a'j onkl'in'o'j, aŭ mi?... sur kiu'n,—sur kiu'n fal'os tiu ĉi koler'o, kiu'n mi ne pov'as halt'ig'i, kvankam mi mult'e dezir'as ĝi'n sub'pren'i?... Natur'o far'is ŝi'n tiel am'ind'a je mi'a vid'o!... Kiom da flat'a'j esper'o'j mi hav'is! kiom da feliĉ'ec'o mi promes'is al mi!... Ĵaluz'o!... Mi?... Je kia aĝ'o mi est'as ĵaluz'a... Est'as hont'e... sed tiu ĉi mal'trankvil'ec'o kiu'n mi sent'as, tiu ĉi indign'o, tiu ĉi dezir'eg'o de venĝ'o, de kie de'ven'as ili? Ankoraŭ ŝajn'as ke... (Ek'vid'ant'e ke son'as bru'o ĉe l’ pord'o de l’ ĉambr'o de D.^a Francisca li mal'antaŭ'e'n'ir'as ĝis la fund'o de l’ teatr'o.) Jes.

Scen'o V

Rit'a, D. Dieg'o, Simono.

Rit'a.—Ili jam for'ir'is... (Rit'a rigard'as, aŭskult'as, ir'as al la fenestr'o, kaj serĉ'as la leter'o'n sur la plank'o.) Help'u mi'n Di'o!... La leter'o est'as sen'dub'e tre bon'e skrib'it'a sed li'a Moŝt'o D. Felix est'as grand'eg'a fripon'o... Mal'feliĉ'ul'in'et'o!... Ŝi nepr'e mort'os... Neni'u, ne eĉ hund'o est'as sur la strat'o... Domaĝ'e est'as ke ni kon'at'iĝ'is kun ili... Sed tiu mal'ben'it'a paper'o?... Se ĝi ne aper'os, kio'n ni far'os?... Kio'n ĝi dir'os? Mensog'o'j'n, mensog'o'j'n, nur mensog'o'j!

Sim.—Nun ni hav'as lum'o'n. (Li en'ir'as kun lum'il'o, Rit'a surpriz'iĝ'as.)

Rit'a.—Mi perd'iĝ'is!

D. Di'e. (al'proksim'iĝ'ant'e).—Rit'a, ĉu vi tie ĉi?

Rit'a.—Jes, sinjor'o, ĉar...

D. Di'e.—Kio'n vi serĉ'as en tiu ĉi moment'o?

Rit'a.—Mi serĉ'is... Mi tuj dir'os... Mi aŭd'is bru'o'n tiel grand'a'n...

D. Di'e.—Jes, ĉu?...

Rit'a.—Ver'eg'e... Bru'o'n, kaj... ek'vid'u, sinjor'o (ŝi lev'as la kaĝ'o'n kiu kuŝ'is sur la plank'o), ĝi est'is la kaĝ'o de l’ turd'o. Nu, ĝi est'is la kaĝ'o, ne est'as dub'o... Ho, Di'o! se ĝi mort'is... Ne, ĝi viv'as, nu, bon'e. Ia kat'o est'is. Cert'e.

Sim.—Jes, ia kat'o.

Rit'a.—Mal'feliĉ'a bird'et'o!... Ĝi est'as ankoraŭ tut'e tim'ig'it'a.

Sim.—Kaj pro grand'a kaŭz'o. Ĉu vi ne pens'as ke se la kat'o kapt'is ĝi'n...

Rit'a.—Ĝi est'us ĝi'n manĝ'int'a. (Ŝi pend'ig'as la kaĝ'o'n sur najl'o en la mur'o.)

Sim.—Kaj las'int'a ĝi'n sen plum'o'j nek...

D. Di'e.—Don'u tiu'n kandel'o'n.

Rit'a.—Ha, permes'u, ni ek'brul'ig'u tiu'n ĉi... (Ŝi ek'brul'ig'as la kandel'o'n sur la tabl'o) ĉar la temp'o kiu rest'as por dorm'i...

D. Di'e.—Kaj ĉu D.^a Francinjo dorm'as?

Rit'a.—Jes, sinjor'o.

Sim.—Nu, tio est'as strang'a ĉar pro la bru'o de l’ turd'o...

D. Di'e.—Ni ir'u.

(D. Dieg'o en'ir'as si'a'n ĉambr'o'n. Simono akompan'as li'n, kun'port'ant'e unu el la kandel'o'j.)

Scen'o Vi

D.^a Francisca, Rit'a.

D.^a Fran.—Ĉu aper'is la paper'o?

Rit'a.—Ne, fraŭl'in'o.

D.^a Fran.—Kaj ĉu ili du est'is tie ĉi kiam vi el'ir'is?

Rit'a.—Mi ne sci'as. Est'as ver'e ke la serv'ist'o kaj mi trov'iĝ'is subit'e, aper'is kun lum'il'o, kvazaŭ per maŝin'o, inter li kaj li'a mastr'o, ne'sci'ant'e kiel sen'kulp'ig'i mi'n. (Rit'a pren'as la kandel'o'n, kaj de nov'e serĉ'as la leter'o'n proksim'e de la fenestr'o.)

D.^a Fran.—Sen'dub'e est'is ili... Ver'ŝajn'e ili est'is tie ĉi kiam mi parol'is ĉe l’ fenestr'o... Kaj ĉu tiu paper'o?

Rit'a.—Mi ne trov'as ĝi'n, fraŭl'in'o.

D.^a Fran.—Ili hav'as ĝi'n; ne dub'u... Nur tio mank'is por plen'ig'i mi'a'n mal'feliĉ'o'n... Ne serĉ'u plu. Ili hav'as ĝi'n.

Rit'a.—Almenaŭ tie ĉi...

D.^a Fran.—Mi frenez'iĝ'as! (Ŝi sid'iĝ'as.)

Rit'a.—Kaj tiu hom'o ne sen'kulp'iĝ'is, nek dir'is...

D.^a Fran.—Ĵus kiam li ek'komenc'is klar'ig'i, vi avert'is mi'n kaj mi dev'iĝ'is re'en'ir'i... Sed vi ne sci'as kiel tim'em'e li parol'is, kiel agit'at'a li est'is. Li dir'is ke per tiu leter'o mi ek'sci'os la just'a'j'n kaŭz'o'j'n kiu'j dev'ig'is li'n for'ir'i; ke li skrib'is ĝi'n por ke fid'ebl'a person'o ĝi'n met'u en mi'a'j'n man'o'j'n, ĉar li supoz'is ke est'os por li ne'ebl'e vid'i mi'n. Ĉio tromp'aĵ'o'j, Rit'a, de mal'fid'ul'o kiu promes'is kio'n li ne intenc'is plen'um'i... Li ven'is, renkont'is konkur'ant'o'n kaj dir'is: Nu mi, kial mi enu'ig'os iu'n, nek far'iĝ'os mi defend'ant'o de vir'in'o? Ekzist'as tiom da vir'in'o'j! Ŝi edz'in'iĝ'u! Mi neni'o'n perd'as. Mi'a trankvil'ec'o est'as pli ŝat'ind'a ol la viv'o de tiu mal'feliĉ'ul'in'o... Di'o mi'a, pardon'u! Pardon'u, ĉar mi li'n tiel am'is!

Rit'a.—Ho, fraŭl'in'o... (rigard'ant'e la ĉambr'o'n de D. Dieg'o) ŝajn'as ke ili ven'as.

D.^a Fran.—Ne'grav'e, las'u mi'n.

Rit'a.—Sed, se D. Dieg'o vid'os vi'n tia'manier'e...

D.^a Fran.—Ĉio jam perd'iĝ'is; kio'n mi pov'as tim'i?... Kaj ĉu vi kred'as ke mi hav'as fort'o'n lev'iĝ'i?... Ili ven'u, mi ne zorg'as nun pri tio.

Scen'o Vi'i

D. Dieg'o, Simono, D.^a Francisca, Rit'a.

Sim.—Kompren'it'e; tio sufiĉ'as.

D. Di'e.—Bon'e; oni sel'u tuj la mul'o'n, dum vi tie'n ir'os. Se ili for'ir'is, re'ven'u, ek'rajd'u kaj baldaŭ vi ating'os ili'n... Ambaŭ tie ĉi; ĉu vi kompren'as?... Nu, for, ne perd'u temp'o'n!

(Ili inter'parol'as apud la pord'o de l’ ĉambr'o de D. Dieg'o, kaj Simono for'ir'as tra la centr'a pord'o.)

Sim.—Mi for'ir'as.

D. Di'e.—Tre fru'maten'e vi lev'iĝ'is. D.^a Francinjo.

D.^a Fran.—Jes, sinjor'o.

D. Di'e.—Ĉu jam al'vok'is D.^a Iren'e?

D.^a Fran.—Ne, sinjor'o... Pli'bon'e est'as ke vi tie'n ir'u vid'i ĉu ŝi vek'iĝ'is kaj vol'as si'n vest'i.

(Rit'a for'ir'as la ĉambr'o'n de D.^a Iren'e.)

Scen'o VIII

D. Dieg'o, D.^a Francisca.

D. Di'e.—Ĉu vi ne bon'e dorm'is?

D.^a Fran.—Ne, sinjor'o; ĉu vi?

D. Di'e.—Nek mi ankaŭ.

D.^a Fran.—Est'is tro varm'e.

D. Di'e.—Ĉu vi est'as mal'san'et'a?

D.^a Fran.—Iom'et'e.

D. Di'e.—Kio okaz'as al vi? (Li sid'iĝ'as apud D.^a Francisca.)

D.^a Fran.—Neni'o... iom da... Sed ne... mi bon'e fart'as.

D. Di'e.—Io okaz'as, ĉar mi vid'as vi'n mal'gaj'a, plor'em'a, mal'trankvil'a. Kio okaz'as, Francinjo? Vi sci'as ke mi tre dezir'as vi'a'n feliĉ'ec'o'n.

D.^a Fran.—Jes, sinjor'o.

D. Di'e.—Do, kial vi ne pli konfid'as al mi? Ĉu vi ne pens'as ke est'as por mi grand'a ĝoj'o vi'n komplez'i?

D.^a Fran.—Mi ja sci'as.

D. Di'e.—Nu, kial hav'ant'e amik'o'n, vi ne mal'kaŝ'as al li vi'a'n kor'o'n?

D.^a Fran.—Tial ke tio mem dev'ig'as mi'n silent'i.

D. Di'e.—Tio signif'as ke mi est'as ebl'e kaŭz'o de vi'a mal'ĝoj'o?

D.^a Fran.—Ne, sinjor'o, vi neniel ofend'is mi'n... Ne est'as vi kiu ofend'is mi'n.

D. Di'e.—Do, kiu, fil'in'o mi'a?... Ven'u tie'n ĉi! (Li al'proksim'iĝ'as pli'e.) Ni parol'u almenaŭ unu foj'o'n sen el'turn'iĝ'o'j nek sekret'o'j. Dir'u al mi, ĉu ne est'as ver'e ke vi rigard'ad'as kun iom da mal'ŝat'o la edz'iĝ'o'n kiu'n oni propon'as por vi? Kio'n vi vet'as ke, est'ant'e liber'a, vi ne edz'in'iĝ'us kun mi?

D.^a Fran.—Nek kun ali'a.

D. Di'e.—Ĉu est'as kred'ebl'e ke vi ne kon'as iu'n kiu am'as vi'n kaj kiu merit'as vi'a'n am'o'n?

D.^a Fran.—Ne, sinjor'o; ne, sinjor'o.

D. Di'e.—Pens'ad'u bon'e.

D.^a Fran.—Ne, mi dir'as al vi, ne.

D. Di'e.—Ĉu do, mi dev'as kred'i ke vi konserv'as tia'n em'o'n por la izol'ec'o en kiu vi eduk'iĝ'is, ke vi pli'am'as la sever'ec'o'n de monaĥ'in'ej'o ol viv'ad'o'n...

D.^a Fran.—Neniel, sinjor'o, mi neniam tiel pens'is.

D. Di'e.—Mi ne obstin'as pli demand'i... Sed de tio ĉio kio'n mi ĵus aŭd'is rezult'as grav'a kontraŭ'dir'o. Vi ne hav'as em'o'n por religi'a viv'ad'o, ver'ŝajn'e. Vi cert'ig'as mi'n ke vi ne plend'as pro kaŭz'o mi'a, ke vi est'as konvink'it'a ke mi mult'eg'e estim'as vi'n, ke vi ne pens'as edz'in'iĝ'i kun ali'a, kaj ke mi ne dev'as suspekt'i ke ali'a disput'u vi'a'n man'o'n... Nu, kial vi plor'as? kial tiu ĉi grand'eg'a mal'ĝoj'ec'o, kiu tiel rapid'e ŝanĝ'is vi'a'n vizaĝ'o'n, tia'manier'e ke mi apenaŭ kon'as vi'n? Ĉu tiu'j est'as pruv'o'j ke vi am'as nur mi'n, ke vi ĝoj'e edz'in'iĝ'os kun mi post mal'mult'a'j tag'o'j? Ĉu tia'manier'e si'n anonc'as gaj'ec'o kaj am'o?

(La teatr'o iom post iom lum'iĝ'ad'is, kvazaŭ tag'iĝ'us.)

D.^a Fran.—Sed kiel mi inspir'as al vi tia'j'n dub'o'j'n?

D. Di'e.—Kiel do? Se mi ne atent'os tiu'j'n konsider'o'j'n, se mi rapid'ig'os la prepar'ad'o'n de ni'a unu'iĝ'o, se vi'a patr'in'o ankoraŭ aprob'os, kaj fin'e al'ven'os la tag'o de...

D.^a Fran.—Mi far'os tio'n, kio'n ordon'as mi'a patr'in'o, kaj mi edz'in'iĝ'os kun vi.

D. Di'e.—Kaj post'e, Francinjo?

D.^a Fran.—Post'e... kaj dum mi viv'os, mi est'os honest'a vir'in'o.

D. Di'e.—Tio'n mi ne pov'as dub'i... Sed se vi konsider'as mi'n kiel tiu'n kiu dev'as est'i ĝis mort'o vi'a kun'ul'o kaj vi'a amik'o, dir'u al mi, ĉu tia'j titol'o'j ne don'as al mi rajt'o'n merit'i ĉe vi pli da konfid'o? Ĉu mi ne pov'as kon'i la kaŭz'o'n de vi'a mal'ĝoj'o? Ne por kontent'ig'i mal'dec'a'n sci'am'o'n, sed por dediĉ'i mi'n al vi'a konsol'ad'o, pli'bon'ig'ant'e vi'a'n sort'o'n, vi'n ig'ant'e feliĉ'a, se mi'a'j klopod'o'j kaj pen'ad'o tio'n pov'os.

D.^a Fran.—Feliĉ'ec'o por mi? Tio jam fin'is.

D. Di'e.—Kial?

D.^a Fran.—Mi neniam dir'os kial.

D. Di'e.—Sed kiel obstin'a, kiel mal'saĝ'a silent'o! Kiam vi mem dev'as supoz'i ke mi iom sci'as pri tio kio okaz'as.

D.^a Fran.—Se vi ne sci'as ĝi'n, sinjor'o do'n Dieg'o, pro Di'o, ne ŝajn'ig'u ĝi'n sci'i; kaj se vi efektiv'e ĝi'n sci'as, ne demand'u al mi.

D. Di'e.—Bon'e, tial ke neni'o rest'as por dir'i, ĉar tiu mal'ĝoj'o kaj tiu'j larm'o'j est'as mem'vol'a'j, ni al'ven'os hodiaŭ Madridon, kaj post unu semajn'o vi est'os mi'a edz'in'o.

D.^a Fran.—Kaj mi ĝoj'ig'os mi'a'n patr'in'o'n.

D. Di'e.—Kaj vi viv'ad'os mal'feliĉ'a.

D.^a Fran.—Mi ja sci'as.

D. Di'e.—Jen est'as la frukt'o'j de eduk'ad'o. Tio ĉi est'as kio'n oni nom'as eduk'ad'i konven'e knab'in'o'n, instru'i ŝi'n ne'ig'i kaj kaŝ'i la pasi'o'j'n plej ne'pek'a'j'n per perfid'a kaŝ'em'o. Oni konsider'as ili'n honest'a'j vid'ant'e ili'n instru'it'a'j pri la manier'o silent'i kaj mensog'i. Oni obstin'as ke nek temperament'o, nek aĝ'o, nek anim'o influ'u sur la em'o'j'n, aŭ ke ili'a vol'o sku'iĝ'u laŭ la kapric'o'j de tiu kiu ordon'as ili'n. Ĉio est'as permes'at'a al ili, escept'int'e sincer'ec'o'n. Se nur ili ne dir'as kio'n ili sent'as, se nur ili ŝajn'iĝ'as mal'estim'i kio'n ili plej dezir'as, se nur ili konsent'as el'parol'i jes'o'n perfid'a'n, mal'pi'a'n, de'ven'o de tiom da skandal'o'j, jam est'as ili dec'e eduk'it'a'j, kaj oni nom'as bon'eg'a eduk'ad'o tiu'n kiu inspir'as ĉe ili la tim'o'n, la ruz'em'o'n, kaj la silent'o'n de sklav'o.

D.^a Fran.—Est'as ver'e... Ĉio tio est'as cert'a... Tio'n oni postul'as al ni, tio'n ni lern'as ĉe la instru'ad'o kiu'n ni ricev'as. Sed la kaŭz'o de mi'a mal'ĝoj'o est'as mult'e pli grand'a.

D. Di'e.—Ĝi est'u kia ĝi est'u, fil'in'o mi'a, neces'e est'as ke vi kuraĝ'iĝ'u... Se vi'a patr'in'o ek'vid'os vi'n tiel, kio'n ŝi dir'os? Aŭskult'u, ĉar ŝajn'as ke ŝi jam lev'iĝ'is.

D.^a Fran.—Di'o mi'a!

D. Di'e.—Jes, D.^a Francinjo, tre konven'as ke vi trankvil'iĝ'u iom'et'e... Ne mal'esper'u tiom... Konfid'u al Di'o... ĉar ni'a'j mal'ĝoj'o'j ne est'as ĉiam tiel grav'a'j kiel pentr'as ili'n ni'a fantazi'o... Ek'vid'u, nur, kia mal'ord'o est'as tiu ĉi! kia agit'ec'o! kia'j larm'o'j! Nu, ĉu vi promes'as al mi ke vi prezent'os vi'n kiel... kun iom da trankvil'ec'o?... Ĉu ne?

D.^a Fran.—Kaj vi, sinjor'o... vi bon'e kon'as la karakter'o'n de mi'a patr'in'o. Se vi ne defend'os mi'n, al kiu mi turn'os mi'n? Kiu kompat'os tiu'n ĉi mal'feliĉ'ul'in'o'n?

D. Di'e.—Vi'a bon'a amik'o... Mi... Kiel est'as ebl'e ke mi for'las'u vi'n, kar'ul'in'et'o, en la stat'o en kiu vi trov'iĝ'as? (ek'kapt'ant'e ŝi'a'j'n man'o'j'n).

D.^a Fran.—Ĉu est'as ver'e?

D. Di'e.—Vi mal'mult'e kon'as mi'a'n kor'o'n.

D.^a Fran.—Mi bon'e kon'as ĝi'n.

(Ŝi vol'as genu'fleks'i; D. Dieg'o mal'help'as ŝi'n, kaj ambaŭ lev'iĝ'as.)

D. Di'e.—Kio'n vi far'as, infan'o?

D.^a Fran.—Mi ne sci'as... Kiel mal'mult'e merit'as tia'n grand'a'n bon'ec'o'n, vir'in'o tiel ne'dank'a por vi!... Ne'dank'a, ne, mal'feliĉ'a... Ho ve, kiel mal'feliĉ'a mi est'as, sinjor'o D. Dieg'o!

D. Di'e.—Mi bon'e sci'as ke vi dank'as mi'n kiel vi pov'as pro la am'o kiu'n mi hav'as por vi. La tut'a ceter'o est'is ... kio'n mi sci'as?... erar'o mi'a, kaj neni'o ali'a... Sed vi, ne'pek'ul'in'o, vi ne est'as kulp'a.

D.^a Fran.—Nu, ĉu vi ne ven'as?

D. Di'e.—Nun ne, Francinjo. Post kelk'a'j minut'o'j mi tie'n ir'os.

D.^a Fran.—Ir'u baldaŭ.

(Ir'ant'e al la ĉambr'o de D.^a Iren'e, ŝi re'ven'as kaj, de'ir'ant'e, kis'as la man'o'j'n de D. Dieg'o.)

D. Di'e.—Jes, mi baldaŭ ir'os.

Scen'o IX

Simono, D. Dieg'o.

Sim.—Ili est'as tie, sinjor'o.

D. Di'e.—Kio'n vi dir'as?

Sim.—Kiam mi tra'pas'is la pord'eg'o'n, mi vid'is ili'n jam rajd'ant'a'j mal'proksim'e. Mi ek'kri'eg'is kaj signal'don'is per man'tuk'o; ili halt'is kaj tuj kiam mi al'ven'is kaj dir'is al la jun'a sinjor'o kio'n vi ordon'is, li re'turn'e'n ven'is kaj nun est'as mal'supr'e. Mi rekomend'is al li ke li ne supr'e'n'ir'u ĝis kiam mi avert'os li'n, pro tim'o ke est'u person'o'j tie ĉi kaj vi vol'u ke neni'u li'n vid'u.

D. Di'e.—Kio'n li dir'is kiam vi don'is al li mi'a'n ordon'o'n?

Sim.—Eĉ nur unu vort'o'n. Kiel mort'int'o li est'as... Mi ja dir'is, ne unu sol'a'n vort'o'n. Mi mal'gaj'iĝ'is vid'ant'e li'n tiel...

D. Di'e.—Ne komenc'u jam prop'et'i mi'n por li.

Sim.—Ĉu mi, sinjor'o?

D. Di'e.—Jes, ĉu mi ne kon'as vi'n?... Kompat'o'n!... Li est'as fripon'o.

Sim.—Ĉar mi ne sci'as kio'n li far'is...

D. Di'e.—Li est'as fripon'o kiu for'pren'os mi'a'n viv'o'n... Mi jam dir'is al vi ke mi ne vol'as pro'pet'ul'o'j'n.

Sim.—Est'as bon'e, sinjor'o.

(Li for'ir'as tra la centr'a pord'o. D. Dieg'o sid'iĝ'as, el'montr'ant'e mal'trankvil'ec'o'n kaj enu'o'n.)

D. Di'e.—Dir'u al li ke li supr'e'n'ir'u.

Scen'o X

D. Carlos, D. Dieg'o.

D. Di'e.—Ven'u tie'n ĉi, jun'ul'o, ven'u... Kie vi est'is post kiam ni vid'is ni'n?

D. Car.—En la gast'ej'o ekster mur'o'j.

D. Di'e.—Kaj ĉu vi ne el'ir'is el tie dum la tut'a nokt'o? ĉu ne?

D. Car.—Jes, sinjor'o, mi en'ir'is la urb'o'n, kaj...

D. Di'e.—Por kio?... Sid'iĝ'u.

D. Car.—Mi hav'is bezon'o'n parol'i kun ia person'o. (Li sid'iĝ'as.)

D. Di'e.—Bezon'o'n?

D. Car.—Jes, sinjor'o. Mi dev'as al tiu person'o mult'a'j'n favor'o'j'n, kaj ne est'is ebl'e ke mi re'ir'u Zaragozon ne vizit'ant'e ĝi'n antaŭ'e.

D. Di'e.—Ja. Pro la mult'a'j favor'o'j ricev'it'a'j... Sed ven'i vizit'i ĝi'n je la tri'a hor'o maten'e ŝajn'as al mi tre mal'konven'e... Kial vi ne skrib'is al ĝi leter'o'n?... Rigard'u, tie ĉi mi dev'as hav'i... Se vi est'us send'int'a al ĝi leter'o'n kiel tiu'n ĉi en plej konven'a hor'o ne est'us neces'e vek'i ĝi'n tiel mal'fru'e, nek ĝen'i iu'n.

(Li don'as al li la paper'o'n kiu est'is ĵet'at'a tra la fenestr'o. D. Carlos tuj kiam li re'kon'as ĝi'n, re'don'as ĝi'n kaj li lev'iĝ'as por for'ir'i.)

D. Car.—Se vi do ĉio'n sci'as, kial vi al'vok'is mi'n? Kial vi ne permes'as ke mi daŭr'ig'u mi'a'n vojaĝ'o'n, kaj vi ŝpar'us por mi respond'o'n pro kiu nek vi nek mi est'os kontent'a?

D. Di'e.—Vi'a onkl'a Moŝt'o dezir'as sci'i kio okaz'as pri tio ĉio, kaj dezir'as ke vi ĝi'n rakont'u.

D. Car.—Kial vi vol'as pli'o'n sci'i?

D. Di'e.—Tial ke mi tio'n vol'as, kaj mi tio'n ordon'as. Atent'u!

D. Car.—Bon'e.

D. Di'e.—Sid'iĝ'u tie. (D. Carlos sid'iĝ'as.) Kie vi kon'at'iĝ'is kun tiu ĉi knab'in'o? Kia am'ind'um'o est'as tiu? Kia'j cirkonstanc'o'j kun'okaz'is? Kia'j'n promes'o'j'n vi inter'ŝanĝ'is? Kie, kiam vi vid'is ŝi'n?

D. Car.—Re'ir'ant'e al Zaragozo la pas'int'a'n jar'o'n, mi al'ven'is al Guadalaĥaro sen intenc'o halt'i tie, sed la administr'ant'o, en kies dom'o mi ripoz'is, obstin'is ke mi rest'u tie tiu'n tut'a'n tag'o'n ĉar ĝi est'is nask'o'tag'o de li'a parenc'o, kaj li promes'is ke la sekv'ont'a'n tag'o'n li las'os mi'n daŭr'ig'i mi'a'n vojaĝ'o'n. Inter la person'o'j invit'it'a'j mi renkont'is donjan Francinjon, kiu'n la sinjor'in'o ven'ig'is tiu'n tag'o'n el la monaĥ'in'ej'o tial ke ŝi si'n amuz'u iom... Mi ne sci'as kio'n mi vid'is ĉe ŝi, tial ke ŝi vek'is ĉe mi mal'kviet'ec'o'n, dezir'o'n konstant'a'n, ne'rezist'ebl'a'n ŝi'n rigard'i, ŝi'n aŭskult'i, ŝi'n trov'i apud mi'a flank'o, parol'i kun ŝi, ig'i mi'n agrabl'a por ŝi. La administr'ant'o dir'is inter ceter'a'j afer'o'j... ŝerc'ant'e... ke mi est'as tre en'am'ig'it'a, kaj li ek'pens'is ŝajn'ig'i ke mi hav'as nom'o'n D. Felix de Toledo. Mi help'is tiu'n fantazi'aĵ'o'n, ĉar de tiam mi decid'is rest'ad'i iom da temp'o en tiu urb'o, pen'ant'e ke vi ne tio'n sci'u... Mi observ'is ke donja Francinjo akcept'is mi'n laŭ apart'a ŝat'o, kaj kiam vesper'e ni dis'iĝ'is, mi rest'is plen'a je van'ec'o kaj esper'o'j, ĉar mi est'is prefer'it'a inter ĉiu'j ĉe'est'ant'o'j, kiu'j est'is mult'a'j. Resum'e... sed mi ne vol'as ofend'i vi'n per la rakont'o...

D. Di'e.—Daŭr'ig'u.

D. Car.—Mi ek'sci'is ke ŝi est'as fil'in'o de sinjor'in'o de Madrido, vidv'in'o kaj mal'riĉ'a, sed el honest'a famili'o... Est'is neces'e konfid'i al mi'a amik'o la projekt'o'j'n am'a'j'n kiu'j instig'is mi'n rest'ad'i ĉe li; kaj li, nek aprob'ant'e nek mal'laŭd'ant'e, trov'is rimed'o'j'n tiel lert'a'j'n ke neni'u el si'a famili'o suspekt'is la kaŭz'o'n de mi'a halt'ad'o. Ĉar li'a kamp'dom'o est'as proksim'a al la urb'o, mi facil'e ir'ad'is kaj venad'is nokt'e... Mi sukces'is tiel ke D.^a Francisca leg'is kelk'a'j'n leter'o'j'n mi'a'j'n, kaj laŭ la mal'mult'a'j respond'o'j kiu'j'n mi ricev'is de ŝi, mi fin'e profund'iĝ'is en pasi'o'n kiu, dum mi viv'os, ig'os mi'n mal'feliĉ'a.

D. Di'e.—Bon'e... bon'eg'e, daŭr'ig'u ankoraŭ.

D. Car.—Mi'a serv'ist'o—kiu, vi ja sci'as, est'as ruz'em'a kaj vigl'a—per mil artifik'o'j kiu'j'n li ĉiu'moment'e el'trov'is, eben'ig'is la mult'eg'a'j'n mal'help'aĵ'o'j'n kiu'j'n ni komenc'e renkont'is... La signal'o konsist'is el tri man'plaŭd'o'j, al kiu'j ŝi respond'is per ali'a'j tri man'plaŭd'o'j de fenestr'o kiu est'as super la kort'o de l’ monaĥ'in'ej'o. Ni inter'parol'ad'is ĉiu'nokt'e, tre mal'fru'e, kun la mal'laŭt'ec'o kaj pri'zorg'o kiu'j'n vi pov'as imag'i... Por ŝi, mi ĉiam est'is D. Felix de Toledo, oficir'o de regiment'o, estim'at'a de mi'a'j ĉef'o'j, kaj honor'ind'a sinjor'o. Neniam mi dir'is al ŝi pli, nek mi parol'is pri mi'a'j parenc'o'j aŭ esper'o'j, nek mi dir'is al ŝi ke edz'in'iĝ'int'e kun mi ŝi pov'us esper'i riĉ'ec'o'n; ĉar nek konven'is ke mi nom'u vi'n, nek vol'is mi risk'i ke inklin'ig'u ŝi'n je mi'a favor'o konven'ec'o anstataŭ pur'a am'o. Ĉiu'tag'e mi trov'is ŝi'n pli ĝentil'a, pli bel'a, pli am'ind'a... Ĉirkaŭ tri monat'o'j'n mi rest'is tie; sed fin'e est'is neces'e ke ni dis'iĝ'u, kaj i'a'n mal'gaj'a'n tag'o'n mi dir'is adiaŭ, ŝi'n las'int'e sven'int'a, kaj mi for'ir'is, blind'a pro am'o, kie'n mi'a'j dev'o'j al'vok'is mi'n... Ŝi'a'j leter'o'j konsol'is dum kelk'a temp'o mi'a'n for'est'ad'o'n mal'ĝoj'a'n, kaj en unu el ili, kiu'n mi ricev'is antaŭ mal'mult'a'j tag'o'j, ŝi rakont'is al mi kiel si'a patr'in'o vol'is edz'in'ig'i ŝi'n, kaj ke ŝi perd'us la viv'o'n antaŭ ol don'i si'a'n man'o'n al ali'a krom mi; ŝi memor'ig'is mi'n pri mi'a'j ĵur'o'j kaj admon'is mi'n plen'um'i ili'n... Mi ek'rajd'is, vetur'is rapid'eg'e, ven'is al Guadalaĥaro, ne renkont'is ŝi'n, al'ven'is tie'n ĉi... La rest'o'n vi jam sci'as; ne est'as neces'e tio'n rakont'i al vi.

D. Di'e.—Kaj kia'j'n projekt'o'j'n vi hav'is en tiu ĉi al'ven'o?

D. Car.—Ŝi'n konsol'i, ĵur'i al ŝi re'e etern'a'n am'o'n, vetur'i Madridon, vid'i vi'n mem, ĵet'i mi'n al vi'a'j pied'o'j, rakont'i al vi ĉio'n, kaj pet'eg'i vi'n, ne riĉ'aĵ'o'j'n, nek hered'aĵ'o'j'n, nek protekt'o'n, nek... neni'o'n el tio,—nur vi'a'n permes'o'n kaj vi'a'n ben'o'n por pov'i efektiv'ig'i unu'iĝ'o'n tiel dezir'eg'it'a'n, sur kiu ŝi kaj mi fund'is ni'a'n tut'a'n feliĉ'ec'o'n.

D. Di'e.—Nu, vi ja vid'as, Carlos, ke nun est'as neces'e pens'ad'i tut'e mal'simil'e.

D. Car.—Jes, sinjor'o.

D. Di'e.—Se vi am'as ŝi'n, mi ankaŭ am'as ŝi'n. Ŝi'a patr'in'o kaj ŝi'a tut'a famili'o aplaŭd'as tiu'n ĉi edz'iĝ'o'n. Ŝi... spit'e la promes'o'j'n, kiu'j'n ŝi far'is al vi... ŝi mem, antaŭ mal'pli ol du'on'hor'o, dir'is al mi ke ŝi tuj obe'os si'a'n patr'in'o'n kaj don'os al mi si'a'n man'o'n tuj kiam...

D. Car.—Sed ne ŝi'a'n kor'o'n. (Li lev'iĝ'as.)

D. Di'e.—Kio'n vi dir'as?

D. Car.—Ne, tio ne... Ĝi est'us ofend'i ŝi'n... Vi efektiv'ig'os vi'a'n edz'iĝ'o'n kiam vi vol'os, ŝi kondut'os ĉiam honest'e kaj virt'em'e, sed mi est'is la unu'a, la sol'a cel'o de ŝi'a am'o, mi tio est'as kaj est'os... Oni nom'os vi'n ŝi'a edz'o, sed se vi oft'e, aŭ ne'oft'e, surpriz'os ŝi'n kun ŝi'a'j okul'o'j plen'a'j je larm'o'j, pro mi ŝi est'os plor'ant'a... Neniam demand'u al ŝi la kaŭz'o'n de ŝi'a mal'ĝoj'o... Mi, mi est'os la kaŭz'o... La ek'ĝem'o'j, kiu'j'n vi van'e pen'ad'os sub'prem'i, est'os kompliment'o'j adres'at'a'j al for'est'ant'a amik'o.

D. Di'e.—Kia brav'eg'ec'o est'as tiu? (Li lev'iĝ'as koler'ig'it'a, direkt'ant'e si'n al D. Carlos, kiu paŝ'as mal'antaŭ'e'n.)

D. Car.—Mi jam dir'is... Est'is ne'ebl'e ke mi dir'u eĉ vort'o'n kiu ne ofend'os vi'n... Sed ni fin'u tia'n abomen'a'n inter'parol'ad'o'n. Viv'u feliĉ'e, kaj ne mal'am'u mi'n, ĉar mi neniel vol'is ĝen'i vi'n... La plej grand'a pruv'o kiu'n mi pov'as don'i al vi de mi'a obe'em'o kaj respekt'o, est'as for'ir'i tuj... Sed almenaŭ ne rifuz'u al mi la konsol'o'n sci'i ke vi pardon'as mi'n.

D. Di'e.—Kiel, ĉu vi efektiv'e for'ir'as?

D. Car.—Tuj, sinjor'o... kaj mi'a for'est'ad'o est'os tre long'a.

D. Di'e.—Kial?

D. Car.—Tial ke konven'as ke mi neniam re'vid'u ŝi'n... Se la nun'a fam'o pri baldaŭ'a milit'ad'o efektiv'iĝ'os... tiam...

D. Di'e.—Kio'n vi vol'as dir'i? (Ek'kapt'ant'e brak'o'n de D. Carlos, li dev'ig'as li'n al'proksim'iĝ'i pli.)

D. Car.—Neni'o'n... Ke mi dezir'as milit'ad'o'n ĉar mi est'as milit'ist'o.

D. Di'e.—Carlos!... Kia abomen'aĵ'o!... Ĉu vi hav'as kuraĝ'o'n tio'n dir'i al mi?

D. Car.—Iu al'ven'as...

(Li rigard'as mal'trankvil'e al la ĉambr'o de D.^a Iren'e, dis'iĝ'as de do'n Dieg'o, kaj direkt'as si'n al la centr'a pord'o. Do'n Dieg'o sekv'as kaj vol'as mal'help'i li'n.)

D. Di'e.—Vi, kie'n ir'as?... Ne, sinjor'o, vi ne for'ir'os.

D. Car.—Est'as neces'eg'e... Mi ne vol'as vid'i ŝi'n... Unu sol'a ek'rigard'o mi'a pov'us hav'ig'i al vi kruel'a'n mal'trankvil'o'n.

D. Di'e.—Mi jam dir'is ke vi ne for'ir'os... En'ir'u tiu'n ĉambr'o'n.

D. Car.—Sed se...

D. Di'e.—Far'u kio'n mi ordon'as.

(D. Carlos en'ir'as la ĉambr'o'n de D. Dieg'o.)

Scen'o XI

D.^a Iren'e, D. Dieg'o.

D.^a Ir'e.—Nu, sinjor'o D. Dieg'o, ĉu est'as nun la hor'o ek'vetur'i?... Bon'a'n tag'o'n... (Ŝi esting'as la kandel'o'n kiu trov'iĝ'as sur la tabl'o.) Ĉu vi preĝ'as?

D. Di'e. (promen'ant'e mal'trankvil'e.)—Ja, kiel preĝ'em'a mi est'as nun!

D.^a Ir'e.—Se vi vol'as, oni pov'as nun pret'ig'i la ĉokolad'o'n, kaj avert'i la konduk'ist'o'n por ke li jung'u la ĉeval'o'j'n, kaj... Sed, kio'n vi hav'as, sinjor'o?... Ĉu est'as ia nov'aĵ'o?

D. Di'e.—Jes, nov'aĵ'o'j ne mank'as.

D.^a Ir'e.—Kio'n do?... Dir'u, pro Di'o!... Ho, ve! vi ne sci'as kiel tim'ig'it'a mi est'as. La plej mal'grav'a okaz'o, tiel, subit'a, renvers'eg'as mi'n tut'e... De mi'a last'a mal'bon'a akuŝ'o mi est'as tiel ekster'ordinar'e delikat'a ĉe mi'a'j nerv'o'j... Kaj tio okaz'is antaŭ dek'naŭ jar'o'j, aŭ ebl'e du'dek; sed de tiam, kiel mi dir'is, ia ajn bagatel'o renvers'as mi'n. Nek ban'o'j, nek sup'o de serpent'o'j, nek konserv'aĵ'o de tamarind'o'j, neni'o taŭg'as; tiel ke...

D. Di'e.—Fi! Ne parol'u ni nun pri mal'bon'a'j akuŝ'o'j nek konserv'aĵ'o'j. Ni bezon'as trakt'i afer'o'n pli grav'a'n... Kio'n far'as tiu'j knab'in'o'j?

D.^a Ir'e.—Ili kun'ig'as la vest'o'j'n kaj plen'ig'as la vojaĝ'kest'o'n, por ke ĉio est'u pret'ig'it'a kaj ne est'u prokrast'o.

D. Di'e.—Bon'e. Sid'iĝ'u... Kaj est'as ne'util'e tim'iĝ'i nek kri'eg'ad'i, (Ambaŭ sid'iĝ'as.) pro tio kiu'n mi tuj rakont'os al vi. Atent'u kaj ne ni'n for'las'u la prudent'o kiam ni plej bezon'as ĝi'n... Vi'a fil'in'o est'as en'am'iĝ'int'a.

D.^a Ir'e.—Nu, ĉu mi ne cert'ig'is tio'n al vi mil'foj'e? Jes, sinjor'o, en'am'iĝ'int'a ŝi est'as; kaj sufiĉ'is ke mi tio'n dir'u, tiel...

D. Di'e.—Tiu mal'ben'it'a difekt'o inter'romp'i ĉiu'moment'e! Las'u mi'n parol'i!

D.^a Ir'e.—Bon'e, bon'e. Parol'u.

D. Di'e.—Ŝi est'as en'am'iĝ'int'a, sed ŝi ne est'as en'am'iĝ'int'a kun mi.

D.^a Ir'e.—Kio'n vi dir'as?

D. Di'e.—Tio'n kio'n vi aŭd'as.

D.^a Ir'e.—Sed kiu rakont'is al vi tia'n sen'senc'aĵ'o'n?

D. Di'e.—Neni'u. Mi ĝi'n sci'as, mi ĝi'n vid'is, neni'u rakont'is ĝi'n al mi; kaj kiam mi tio'n dir'as al vi, mi pov'as bon'e cert'ig'i ke ĝi est'as ver'a... Nu, kia ek'plor'o est'as tiu?

D.^a Ir'e.—(Plor'ant'e.) Ve al mi!

D. Di'e.—Kial do?

D.^a Ir'e.—Ĉar oni vid'as mi'n sol'a kaj sen'help'a kaj ĉar mi est'as mal'riĉ'a vidv'in'o, ŝajn'as ke ĉiu'j mal'estim'as mi'n kaj konspir'as kontraŭ mi.

D. Di'e.—Sinjor'in'o donja Iren'e...

D.^a Ir'e.—Je la fin'o de mi'a'j jar'o'j kaj sufer'ad'o'j, vid'i mi'n trakt'it'a tiel, kiel mal'nov'a'n viŝ'tuk'o'n, kiel mal'pur'a'n Cindrinjon, laŭ oni pov'us dir'i... Di'o help'u mi'n! Se est'us viv'ant'a'j mi'a'j tri edz'o'j... Nur kun la last'a, se li est'us viv'ant'a, ĉar li hav'is humor'o'n de serpent'o...

D. Di'e.—Aŭskult'u, sinjor'in'o, mi'a pacienc'o preskaŭ fin'iĝ'is.

D.^a Ir'e.—Tiel ke tuj kiam oni kontraŭ'dir'is li'n, li ek'koler'iĝ'is sam'e kiel furioz'ul'o el Infer'o, kaj i'a'n tag'o'n de Corpus Christi, mi ne memor'as pro kia bagatel'o, li tiel bat'frap'eg'is i'a'n reg'ist'ar'a'n ofic'ist'o'n kaj se du monaĥ'o'j Karmen'a'j ne est'us mal'help'int'a'j, li est'us mort'ig'int'a la mal'feliĉ'ul'o'n prem'ig'int'e li'n kontraŭ stang'o kiu star'as en la pord'eg'o de Sankt'a Kruc'o.

D. Di'e.—Sed, ĉu est'as ebl'e ke vi ne atent'os kio'n mi vol'as dir'i?

D.^a Ir'e.—Ha! ne, sinjor'o, ĉar mi bon'e sci'as tio'n kio'n vi vol'as dir'i, kaj mi neniel est'as naiv'eg'a, ne, sinjor'o... Vi ne am'as plu la knab'in'o'n kaj serĉ'as ruz'o'j'n por evit'i la dev'o'n kiu'n vi kontrakt'is... Fil'in'et'o de mi'a anim'o kaj de mi'a kor'o!

D. Di'e.—Sinjor'in'o D.^a Iren'e, hav'u la bon'ec'o'n aŭskult'i mi'n, ne respond'ant'e, ne dir'ant'e mal'oportun'aĵ'o'j'n, kaj post'e, kiam vi sci'os tio'n kio okaz'as, plor'u, ĝem'u, ek'kri'u, dir'u ĉio'n kio'n vi vol'os... Sed atend'ant'e, ne pli'grand'ig'u mi'a'n sufer'ad'o'n, pro am'o al Di'o!

D.^a Ir'e.—Dir'u ĉio'n kio'n vi vol'as.

D. Di'e.—Sed vi ne re'komenc'u plor'ad'i kaj...

D.^a Ir'e.—Ne, sinjor'o; mi ne plor'as plu. (Ŝi viŝ'as si'a'j'n larm'o'j'n per naz'tuk'o.)

D. Di'e.—Bon'e, do; de ĉirkaŭ unu jar'o, iom pli iom mal'pli, D.^a Francinjo hav'as ali'a'n am'ant'o'n. Ili oft'e inter'parol'is, skrib'is leter'o'j'n, promes'is reciprok'a'n am'o'n, fidel'ec'o'n, konstant'ec'o'n... Kaj fin'e, ekzist'as ĉe ambaŭ pasi'o tiel firm'a, ke mal'help'aĵ'o'j kaj for'est'ec'o, anstataŭ mal'fort'ig'i, eĉ kun'help'is ĝi'n pli'grand'ig'i... Sub tia'j kondiĉ'o'j...

D.^a Ir'e.—Sed ĉu vi ne kompren'as, sinjor'o, ke tio ĉio est'as tromp'aĵ'o el'trov'it'a de la skandal'em'a lang'o kiu mal'am'as mi'n?

D. Di'e.—Ni re'e komenc'as kiel antaŭ'e. Ne, sinjor'in'o, tio ne est'as tromp'aĵ'o. Mi ripet'as de nov'e ke mi tio'n sci'as.

D.^a Ir'e.—Kiel vi pov'as tio'n sci'i, sinjor'o, nek kia'n ver'ŝajn'o'n hav'as tio? Tia'manier'e la fil'in'et'o de mi'a kor'o, en'ŝlos'ig'it'a en monaĥ'in'ej'o, fast'int'e ĉi'a'n vendred'o'n kaj ceter'e, akompan'it'a de tiu'j sankt'a'j vir'in'o'j! Ŝi, kiu eĉ ne sci'as kia est'as la mond'o, kiu ankoraŭ ne el'ir'is el la ov'ŝel'o, por tiel parol'i! Kiel, vid'ebl'e, vi ne kon'as la karakter'o'n de Circuncision... Kia vir'in'o por pardon'i la plej mal'grand'a'n pek'et'o'n!

D. Di'e.—Ni ne pri'trakt'as nun pek'et'o'n i'a'n, sinjor'in'o D.^a Iren'e; ni trakt'as pri honest'a inklin'o, pri kiu ni ne hav'is antaŭ'a'n inform'o'n. Vi'a fil'in'o est'as knab'in'o tre honest'a, kaj ŝi ne est'as kapabl'a far'i mal'bon'aĵ'o'n... Kio'n mi dir'as, tio est'as ke patr'in'o Circuncision, kaj Soledad, kaj Candelaria, kaj ĉiu'j patr'in'o'j, kaj vi, kaj mi precip'e, ni rid'eg'ind'e erar'is. La knab'in'o vol'as edz'in'iĝ'i kun ali'a, kun mi ne... Ni al'ven'is mal'fru'e; vi kalkul'is tro rapid'e kun la konsent'o de vi'a fil'in'o... Sed, kial ni lac'iĝ'as? Leg'u tiu'n ĉi paper'o'n, kaj vi vid'os ĉu mi est'as prav'a.

(Li don'as al ŝi la paper'o'n de do'n Carlos. D.^a Iren'e ne leg'as ĝi'n, sed lev'iĝ'as tre agit'at'a, direkt'as si'n al la pord'o de si'a ĉambr'o kaj frap'as. D. Dieg'o lev'iĝ'as kaj prov'as van'e mal'help'i ŝi'n.)

D.^a Ir'e.—Mi nepr'e frenez'iĝ'os!... Francinjo!... Virg'ul'in'o de l’ Tremedalo!... Rit'a!... Francisca!

D. Di'e.—Sed kial vi al'vok'as ili'n?

D.^a Ir'e.—Jes, sinjor'o; mi vol'as ke ŝi ven'u kaj sci'u kia hom'o vi est'as.

D. Di'e.—Ŝi ĉio'n difekt'is... Tio okaz'as al tiu, kiu konfid'as al prudent'o de vir'in'o.

Scen'o XII

D.^a Francisca, Rit'a, D.^a Iren'e, D. Dieg'o.

Rit'a.—Sinjor'in'o!

D.^a Fran.—Ĉu vi vok'is mi'n?

D.^a Ir'e.—Jes, fil'in'o, jes; ĉar D. Dieg'o ag'as kun ni laŭ mod'o kiu ne est'as plu toler'ebl'a. Kia'j'n am'o'j'n vi hav'as, infan'o? Al kiu vi promes'is edz'iĝ'o'n? Kia konspir'aĵ'o est'as ĉi tiu? Kaj vi, grand'a fripon'in'o... vi ankaŭ dev'as sci'i... vi nepr'e sci'as... Kiu skrib'is tiu'n ĉi leter'o'n? Kio'n ĝi dir'as? (Prezent'ant'e la leter'o'n mal'ferm'it'a'n al D.^a Francisca.)

Rit'a.—(Flank'e'n, al D.^a Francisca.) Li'a ĝi est'as.

D.^a Fran.—Kia mal'bon'ec'o!... Sinjor'o D. Dieg'o, ĉu tia'manier'e vi plen'um'as vi'a'n promes'o'n?

D. Di'e.—Di'o bon'e sci'as ke mi ne est'as kulp'a... Ven'u tie'n ĉi... (Ek'kapt'ant'e man'o'n de D.^a Francisca li lok'ig'as ŝi'n ĉe si'a flank'o.) Neni'o'n tim'u... Kaj vi, sinjor'in'o, aŭskult'u kaj silent'u, kaj ne dev'ig'u mi'n far'i sen'senc'aĵ'o'n... Don'u al mi tiu'n paper'o'n... (For'pren'ant'e la paper'o'n el la man'o'j de donja Iren'e.) Francinjo, vi ja memor'as la tri man'plat'bat'o'j'n de l’ pas'int'a nokt'o.

D.^a Fran.—Dum mi viv'os mi memor'os.

D. Di'e.—Bon'e, do, jen est'as la paper'o kiu'n oni ĵet'is tra la fenestr'o... Ne tim'u, mi jam dir'is... (Li leg'as.)

«Kar'ul'in'o: Se mi ne sukces'os parol'i kun vi, mi far'os ĉio'n ebl'a'n por ke vi ricev'u tiu'n ĉi leter'o'n. Tuj kiam mi dis'iĝ'is de vi, kaj renkont'is en la gast'ej'o tiu'n kiu'n mi nom'is mi'a mal'amik'o, ek'vid'int'e li'n mi ne sci'as kial mi ne mort'is pro dolor'o. Li ordon'is al mi ke mi tuj el'ir'u el la urb'o, kaj est'is neces'e obe'i li'n. Mi'a nom'o est'as D. Carlos, ne D. Felix. D. Dieg'o est'as mi'a onkl'o. Viv'u ĉiam feliĉ'a, kaj forges'u por etern'e vi'a'n mal'feliĉ'a'n amik'o'n, Carlos de Urbina.»

D.^a Ir'e.—Nu, ĉu tio est'as?

D.^a Fran.—Mal'feliĉ'a mi!

D.^a Ir'e.—Nu, ĉu tio est'as ver'a kio'n dir'is la sinjor'o, grand'eg'a fripon'in'o? Cert'eg'e vi memor'os mi'n.

(Ŝi direkt'as si'n al donja Francisca, koler'ig'it'e kaj vol'as ŝi'n frap'ad'i. Rit'a kaj do'n Dieg'o pen'ad'as mal'help'i ŝi'n.)

D.^a Fran.—Patr'in'o!...

D.^a Ir'e.—Ne, sinjor'o, mi mort'ig'os ŝi'n.

D. Di'e.—Kia frenez'o est'as tiu?

D.^a Ir'e.—Mi mort'ig'os ŝi'n.

Scen'o XIII

D. Carlos, D. Dieg'o, D.^a Iren'e, D.^a Francisca, Rit'a.

D. Car.—Ne, ne. (El'ir'as rapid'eg'e do'n Carlos el ĉambr'o, ek'kapt'as brak'o'n de donja Francisca, konduk'as ŝi'n al la fund'o de l’ teatr'o, kaj star'as antaŭ ŝi por defend'i ŝi'n. Donja Iren'e terur'iĝ'as kaj de'ir'as.) Antaŭ mi neni'u ofend'os ŝi'n!

D.^a Fran.—Carlos!

D. Car.—(Al'proksim'iĝ'ant'e al do'n Dieg'o.) Sen'kulp'ig'u mi'a'n tro'kuraĝ'o'n... Mi vid'is ke oni insult'is ŝi'n, kaj mi ne pov'is sub'prem'i mi'n.

D.^a Ir'e.—Kio est'as tio kio okaz'as, Di'o mi'a?... Kiu est'as vi?... Kia'j ag'o'j est'as tiu'j ĉi?... Kia skandal'o!

D. Di'e.—Tie ĉi ne est'as skandal'o'j... Li est'as tiu kun kiu est'as en'am'iĝ'int'a vi'a fil'in'o... Ili'n dis'ig'i kaj ili'n mort'ig'i est'as tut'e sam'e... Carlos... ne'grav'e... Pren'u vi'a'n edz'in'o'n.

(D. Carlos ir'as kie'n est'as donja Francisca, kaj ambaŭ genu'fleks'as ĉe la pied'o'j de D. Dieg'o.)

D.^a Ir'e.—Ha, ĉu vi'a nev'o?

D. Di'e.—Jes, sinjor'in'o, mi'a nev'o kiu per si'a'j man'plaŭd'o'j, kaj si'a muzik'o, kaj si'a paper'o pret'ig'is por mi la nokt'o'n plej terur'a'n kiu'n mi pas'ig'is dum mi'a tut'a viv'o... Kio est'as, ge'fil'o'j mi'a'j, kio est'as?

D.^a Fran.—Ĉu vi, do, pardon'as ni'n kaj ig'as ni'n feliĉ'a'j?

D. Di'e.—Jes, ge'kar'ul'o'j de mi'a kor'o... Jes. (Li dev'ig'as ili'n lev'iĝ'i kun kares'a'j esprim'o'j.)

D.^a Ir'e.—Ĉu est'as ebl'e ke vi decid'u far'i ofer'o'n?...

D. Di'e.—Mi est'us pov'int'a ili'n dis'ig'i por ĉiam kaj ĝu'ad'i trankvil'e posed'o'n de tiu ĉi ĝentil'a infan'o, sed mi'a konscienc'o mal'permes'as... Carlos!... Francinjo!... Kia'n dolor'ig'a'n sent'o'n las'as ĉe mi'a spirit'o la pen'o kiu'n mi ĵus far'is! Ĉar, fin'e, mi est'as hom'o mizer'a kaj mal'fort'a.

D. Car. (kis'ant'e li'a'j'n man'o'j'n).—Se mi'a am'o, se mi'a dank'em'ec'o sufiĉ'os konsol'i vi'n pro tia perd'o...

D.^a Ir'e.—Tial ke ĉi tiu est'as D. Carlos! Nu, nu, mi...

D. Di'e.—Li kaj vi'a fil'in'o frenez'iĝ'is pro am'o, ĉar vi kaj la onkl'in'o'j konstru'ad'is kastel'o'j'n en la aer'o, kaj plen'ig'ad'is mi'a'n cerb'o'n je iluzi'o'j kiu'j mal'aper'is kiel sonĝ'o'j... Tiel rezult'as tro'uz'o de rajt'o, de sub'prem'ad'o de jun'ec'o, tia'j est'as la cert'ig'o'j kiu'j'n don'as ge'patr'o'j kaj zorg'ant'o'j, kaj tia la konfid'o kiu'n oni pov'as hav'i je la jes'o de knab'in'o'j... Per ŝanc'o mi ek'kon'is la erar'o'n en kiu mi trov'iĝ'is... Ho, ve al tiu'j kiu'j ĝi'n ek'kon'as tro mal'fru'e!

D.^a Ir'e.—Resum'e, Di'o ig'u ili'n bon'a'j, kaj ili ĝoj'ad'u mult'a'j'n jar'o'j'n... Ven'u tie'n ĉi, sinjor'o, ven'u; mi vol'as ĉirkaŭ'pren'i vi'n... (D. Carlos kaj donja Iren'e ĉirkaŭ'pren'as si'n, donja Francisca genu'fleks'as kaj kis'as ŝi'a'n man'o'n.) Fil'in'o, Francinjo, ver'e vi far'is bon'a'n elekt'o'n... Li est'as sen'dub'e bel'a vir'o... Iom'et'e brun'ul'o, sed li hav'as okul'rigard'o'n tre sorĉ'ig'a'n.

Rit'a.—Ja, dir'u tio'n, ĉar la knab'in'et'o neni'e suspekt'is ĝi'n... Fraŭl'in'o, milion'o'n da kis'o'j.

(Donja Francisca kaj Rit'a kis'as si'n reciprok'e, el'montr'ant'e grand'a'n kontent'o'n.)

D.^a Fran.—Ĉu vi vid'as kiom da ĝoj'o?... Kaj vi, ĉar vi am'as mi'n mult'e... ĉiam, ĉiam vi est'os mi'a amik'in'o.

D. Di'e.—Bel'a Francinjo (li ĉirkaŭ'pren'as donja Francisca), akcept'u la unu'a'j'n ĉirkaŭ'pren'o'j'n de vi'a nov'a patr'o... Mi ne tim'as plu la izol'ec'o'n kiu minac'is mi'a'n mal'jun'a'n aĝ'o'n... Vi (ek'kapt'ant'e la man'o'j'n de donja Francisca kaj D. Carlos), est'os la ĉarm'o de mi'a kor'o; kaj la unu'a frukt'o de vi'a am'o, jes, ge'fil'o'j mi'a'j, tiu mem... nepr'e, tiu est'os mi'a. Kaj kiam mi kares'os li'n ĉe mi'a'j brak'o'j, mi pov'os ek'dir'i: Al mi dev'as la viv'o'n tiu ĉi ne'pek'a infan'et'o; se li'a'j ge'patr'o'j viv'as, se ili est'as feliĉ'a'j, mi est'as la kaŭz'o.

D. Car.—Ben'it'a est'u tiom da bon'ec'o!

D. Di'e.—Ge'fil'o'j, ben'it'a est'u tiu de Di'o.

La Jes'o De Knab'in'o'j

Unu'a Akt'o

Scen'o I

Scen'o II

Scen'o III

Scen'o Iv

Scen'o V

Scen'o Vi

Scen'o Vi'i

Scen'o VIII

Scen'o IX

Du'a Akt'o

Scen'o I

Scen'o II

Scen'o III

Scen'o Iv

Scen'o V

Scen'o Vi

Scen'o Vi'i

Scen'o VIII

Scen'o IX

Scen'o X

Scen'o XI

Scen'o XII

Scen'o XIII

Scen'o XIV

Scen'o XV

Scen'o XVI

Tri'a Akt'o

Scen'o I

Scen'o II

Scen'o III

Scen'o Iv

Scen'o V

Scen'o Vi

Scen'o Vi'i

Scen'o VIII

Scen'o IX

Scen'o X

Scen'o XI

Scen'o XII

Scen'o XIII